Inforum 2022 - It’s all about data
We hebben het al vaak gehoord: data zijn het nieuwe goud en dit zowel in een academische als in een professionele context. De gegevens die de grondslag vormen van publicaties, laten toe om de onderzoeksresultaten te valideren. Ook is het strategisch denken in het bedrijfsleven gebaseerd op data die zorgen voor het objectiveren van de besluitvorming. Gezien het cruciale belang van data, is het beheer ervan een belangrijk issue geworden. Hoe maken we data toegankelijk, hoe documenteren we ze, hoe bewaren we ze op lange termijn en hoe slaan we ze best op? Met andere woorden, hoe kunnen de FAIR-principes toegepast worden in verschillende contexten: op de universiteit, in het bedrijfsleven of in een onderzoeksinstituut? Dit zijn de vragen die we zullen behandelen op het Inforum 2022.
Programma
9u00-9u30 : Welkom en koffie
9u30-9u45 : Inleiding
- Denis Renard, Voorzitter ABD-BVD
- Sophie Vandepontseele, Directrice Hedendaagse verzamelingen KBR
9u45-10u45 : Sessie 1, moderator: Robert van der Vooren
9h45-10h15: Dieuwertje Bloemen (KULeuven), Data sharing @ KU Leuven – presentatie in het Nederlands
Abstract:
De FAIR principes zijn de leidraad voor de RDM strategie van de KU Leuven. Maar wat is data sharing in de context van FAIR data? En hoe kunnen we onderzoekers overtuigen en ondersteunen om hun data zo FAIR mogelijk te delen? In 2022 lanceerde KU Leuven haar eigen institutionele research data repository RDR als essentieel onderdeel van KU Leuven’s data sharing infrastructuur voor de FAIRification van onderzoeksdata. De institutionele repository is een voorbeeld van hoe onderzoeksinstellingen onderzoekers kunnen bijstaan in het FAIR publiceren van onderzoeksdata om zo een stap dichter bij Open Science voor data te komen.
Dieuwertje Bloemen studeerde taal- en letterkunde aan de KU Leuven met een focus op Engelse kwantitative variationele taalkunde. Momenteel werkt ze bij LIBIS als product manager voor RDR, KU Leuven’s institutionele research data repository en voor Lirias, KU Leuven’s document repository. Als RDR’s product manager is ze verantwoordelijk voor de implementatie en verdere ontwikkeling van RDR als deel van KU Leuven’s RDM infrastructuur voor onderzoekers.Dieuwertje is als product manager ook één vijfde van het RDM competentiecentrum (RDM-CC) aan de KU Leuven waar ze zich toespitst op de post-publicatie van onderzoeksdata, met RDR als belangrijk onderdeel van KU Leuven’s RDM infrastructuur.
10u15-10u45: Christine Okret-Manville (Directrice du Service commun de documentation de l’Université Paris Dauphine-PSL), Le bingo de la science ouverte : une approche pédago-ludique pour aborder la science ouverte avec les chercheurs – présentation en français
Abstract:
Als de ontwikkeling van open science in een instelling voor hoger onderwijs en onderzoek een sterke politieke steun vereist, dan is deze ook gebaseerd op een constante actie van training en informatie voor onderzoekers, waarbij de mogelijke voordelen worden aangehaald van de invoering van open praktijken. Bibliotheken, die hierin voorop lopen, zien vaak vooroordelen of zorgen over open science. Ze moeten dan de meest effectieve manier vinden om dit bij onderzoekers aan te kaarten en een positief en genuanceerd discours te ontwikkelen in verschillende disciplinaire contexten. Deze interventie presenteert een eenvoudig te gebruiken en repliceerbaar pedagogische aanpak: open science bingo.
Christine Okret-Manville is Doctor in de geschiedenis, afgestudeerd aan de Ecole Nationale des Chartes, directeur van de bibliotheek van de Paris Dauphine-PSL University. Deskundige Open Science voor mijn universiteit en lid van de werkgroep vaardigheden en training in het kader van de Commissie Open Science gevormd onder het Ministerie van Hoger Onderwijs en Onderzoek (MESR).
10u45-11u15 : Pauze
11u15-12u15 : Sessie 2, moderator: Robert van der Vooren
11u15-11u45, Julie Birkholz (Assistant Professor of Digital Humanities, Ghent University, Ghent, Belgium & Lead of the Royal Library of Belgium’s Digital Research Lab), Sally Chambers (DATA-KBR-BE Project Coordinator, KBR Royal Library of Belgium and Digital Humanities Research Coordinator, Ghent Centre for Digital Humanities), Towards a Digital Data Strategy for KBR: a cross-departmental collaboration
Abstract:
KBR onderhoudt miljoenen documenten zoals manuscripten, boeken, kranten en kaarten, maar ook de digitale records van deze analoge documenten. Daarnaast is er het beheer van born-digital en e-publicaties. Dit omvat digitale kopieën, bibliografische en erfgoedgegevens, born digital data, datacollecties, onderzoek en laboratoriumgegevens. Gezien deze toenemende hoeveelheid informatie is er behoefte aan het ontwikkelen van processen om deze diverse gegevenstypen te beheren.
De digitale gegevensstrategie van KBR is een gedetailleerd plan voor het beheer van de verscheidenheid aan gegevens (bijv. de diverse formaten nodig voor de verschillende documenttypen), het volume (bijv. verhoogde computeropslagvereisten om nauwkeurige herkomst en informatie op hoog niveau over de brondocumenten, gedigitaliseerde versies en gegevens te garanderen), de betrouwbaarheid (bijv. het waarborgen van kwaliteit en beschikbaarheid voor gebruikers op nieuwe manieren), rechtenbeheer en in sommige gevallen een toenemend aantal verzoeken en eisen van deze diensten (bijv. vraag van onderzoeker om een volledige tekst van een grote hoeveelheid boeken i.p.v.slechts één boek). Dit gebeurt met behulp van de FAIR-gegevensprincipes. FAIR staat voor vindbare, toegankelijke, interoperabele en herbruikbare data. We overwegen ook een voorstel voor behoud op lange termijn. Tijdens de presentatie bespreken we niet alleen de noodzaak van een strategie, maar ook hoe we dit plan hebben ontwikkeld, samen met een werkgroep van diverse experts en het hieraan gekoppelde actieplan van KBR.
11u45-12u15: Carmen Cercelescu, (Enterprise Data Governance Advisor, Euronova), Le data management, un cas industriel – présentation en français
Abstract:
Veel data governance programma’s falen de eerste keer (tot 90% volgens Gartner). Onze korte toelichting richt zich op belangrijke lessen, geleerd in de afgelopen 2,5 jaar van de implementatie van het datamanagementprogramma bij Toyota Motor Europe.Het datamanagementprogramma wordt uitgevoerd binnen het strategische kader van het informatieprogramma dat is gelanceerd om te voldoen aan de use case-ambities met betrekking tot geavanceerde analysetools.De presentatie belicht best practices, die een belangrijke rol hebben gespeeld in het succes van Toyota Motor Europe’s data governance-reis, vanuit drie belangrijke aspecten: 1) de uitdagingen van de reis naar een datagedreven onderneming, 2) het belang van een evoluerend data governance framework, en 3) change management door middel van gevestigde training.
Carmen Cercelescu is een data governance-beoefenaar met een sterke achtergrond in het beheren van datatransformatieprogramma’s, gebouwd over de 15 laatste jaren in grote bedrijven, vooral op het gebied van financiën en verzekeringen. Als consultant en praktijkleider is ze een erkend adviseur en een evangelist van best practices op het gebied van governance en datamanagement met een obsessie voor een pragmatische, ruime benadering van cultuur en de strategische positionering van het bedrijf.Haar passie voor toegepaste wetenschappelijke kennis in de neurowetenschappen, versterkt door de recente MIT Sloan-certificering in neurowetenschappen voor bedrijven, zijn belangrijke vaardigheden om met succes de verandering van de datacultuur te stimuleren.
12h15-13h40 : lunch
13h40-14h00 :Uitreiking ABD-BVD Prijs
Céline Brems, Wainnaar van de ABD-BVD prijs:
De la gestion des documents vers une gouvernance informationnelle : le cas d’une société d’experts comptables au Luxembourg
14u00-14u30, Marlon Domingus (Functionaris Gegevensbescherming voor de Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR), de EUR Holding en RSM BV), Van compliancy naar een nieuwe Europese visie op data governance. Geopolitiek via acroniemen: GDPR, DMA, DSA, DGA, DA, AIA – presentatie in het Nederlands
Abstract:
Waar de AVG wereldwijd wordt gezien als de gouden standaard voor gegevensbescherming, en er sprake is van een ‘Brussel effect’, zien we tezelfdertijd de verschillen groter worden met rechtsgebieden die gewend zijn te werken met ‘rule based law’ in plaats van ‘principle based law’. We zien ook de verschillen tussen de Europese fundering van gegevensbescherming in fundamentele mensenrechten tegenover een verankering van privacyrechten als een consumentenrecht.Europa heeft ondertussen verder gewerkt aan haar gouden standaard en in verschillende duo’s van wetten wordt een bredere Europese visie op data, data hergebruik en data governance zichtbaar. In de presentatie wordt deze uit de doeken gedaan.
Marlon Domingus is Functionaris Gegevensbescherming voor de Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR), de EUR Holding en RSM BV. Hij is regelmatig voorzitter van werkgroepen op landelijk niveau. Hij ontwikkelde verschillende online onderwijsmodules over privacy en onderzoek. Marlon is gespecialiseerd in AVG en schrijft en spreekt over privacy governance, (data)ethiek, privacy by design, privacy engineering, risicomanagement & privacy audits en ontwikkelingen in EU data governance (AI Act, DMA, DSA, DGA, DA, …). Hij is filosoof in de wereld van privacy.
14u30-15u00: Raf Buyle (Informatie Architect, Digitaal Vlaanderen), Open Standaarden als hefboom voor een beter hergebruik van (Archief)Data – presentatie in het Nederlands
Abstract:
Open Standaarden als hefboom voor een beter hergebruik van (Archief)Data. De Vlaamse Overheid ze in op een eenduidige standaard voor de uitwisseling van informatie: Open Standaarden voor Linkende Organisaties, kortweg OSLO. Het is de bedoeling om te zorgen voor meer samenhang, een betere begrijpbaarheid en een betere vindbaarheid van informatie en dienstverlening. Op die manier kan iedereen de gegevens makkelijker gebruiken. Met OSLO is er een interoperabiliteitsprogramma in Vlaanderen waar er reeds standaarden zijn in 124 domeinen ( https://data.vlaanderen.be/ of https://data.vlaanderen.be/standaarden/) op basis van internationale standaarden. Ook op interfederaal niveau (regio’s, gewesten, federale overheid in België) is er een dergelijk programma actief (https://github.com/belgif/review).
Raf Buyle is Informatie Architect bij Informatie Vlaanderen en het Vlaams Datanutsbedrijf en sinds 2002 gepassioneerd door e-government. Hij is trekker van het Vlaamse Interoperabiliteitsprogramma Open Standaarden voor Linkende Organisaties (OSLO), dat focus neemt op het bouwen van bruggen tussen informatie binnen en buiten de overheid.
Als bestuurder bij Open Knowledge Belgium breekt Raf een lans voor Open Data. Daarnaast is hij is verbonden als postductoraalonderzoeker aan het Internet Technology and Data Science Lab van Universiteit Gent.
15h00-15h30 : Pauze
15h30-16h30: Sessie 4, moderator: Maryse Colson
15h30-16h00: Christian De Neef (stichtend partner FastTrack), Sommes-nous des illettrés de data dans un monde affamé de données ? – présentatie in het Frans
Abstract:
In de meeste organisaties gaan we er vanuit dat mensen kunnen lezen en schrijven. We verwachten echter dat ze meer beheersen dan alleen basisgeletterdheid. We willen dat ze impliciet over diepere vaardigheden beschikken, waaronder grammatica en spelling, maar ook nauwkeurigheid, kritisch en analytisch denken, in staat zijn om te synthetiseren, beslissingen te nemen op basis van beschikbare input, enz. Waarom zijn we dan niet zo veeleisend als het om data gaat? Misschien omdat, of we het nu willen toegeven of niet, de meesten van ons data-analfabeten zijn in een wereld die steeds meer datagedreven is!Mensen komen in de verleiding om zichzelf als datageletterd te beschouwen omdat ze een groeicurve begrijpen of een infographic kunnen bespreken. Maar begrijpen we die datarepresentatie echt, diepgaand? Hoe weten we of de gegevens zelf, of de manier waarop ze zijn opgehaald en geanalyseerd, of zelfs de presentatie an sich, niet bevooroordeeld zijn? Controleren we (en kunnen we dit wel?) of de databronnen betrouwbaar zijn? Zouden we zelf de gegevens kunnen vinden, zouden we de gevolgen en uitkomsten ervan kunnen ophalen, analyseren, presenteren, synthetiseren, verklaren?In deze sessie zullen we datageletterdheid bespreken, een aantal kaders en benaderingen van meten bestuderen, de rol ervan in de toekomst van organisaties (en hun digitale transformatie) uitleggen en manieren verkennen om de datamaturiteit van een organisatie te verbeteren.
Christian De Neef is een ingenieur die zijn carrière begon in Montreal, Canada, als consultant voor middelgrote bedrijven. Eind jaren ’90 keerde hij terug naar Europa als general manager in kennismanagement voor de Fujitsu Groep. Vijftien jaar geleden startte hij zijn eigen adviesbureau FastTrack, waar hij nog steeds directeur is. FastTrack faciliteert de mensgerichte kant van kennis- en innovatiemanagement. De focus ligt op verandering, samenwerking en cultuur, en hoe al deze elementen de sleutel vormen tot duurzame transformatie van organisaties. Sinds begin dit jaar is hij ook gastdocent “Digitale transformatie van organisaties” aan de Leuven Business School of Management. Hij is al vele jaren betrokken bij datageletterdheid, het onderwerp van zijn presentatie vandaag.
16h00-16h30: Bernard Rentier (Ere-rector Universiteit Luik) Le partage des données, un défi culturellement contre-intuitif – presentatie in het Frans
Abstract:
Het delen van data is een aanbeveling die een van de essentiële pijlers van Open Science vormt, zoals Open Access, FAIR archiving, Open Software of Open Learning. Het delen van eigen gegevens is echter zelden een spontane actie. De onderzoeker houdt de data liever voor zichzelf om het gebruik ervan in de toekomst verder te kunnen beheren. Het openlijk weggeven of delen voelt dan ook eerder als een onaanvaardbare onteigening aan. Het is daarom essentieel om er in een universele Open Science-benadering voor te zorgen dat de onderzoeker meer voor- dan nadelen ziet in het opzijzetten van deze bezitsreflex.Een dergelijke ambitie vereist uiteraard aanvaarding van de onderzoeker, maar ook grote inspanningen van universiteiten, universitaire consortia, financierders van onderzoek, evaluatiepanels en commissies.Er zijn manieren om dit te bereiken, maar het vereist inspanning en een wijzigende mindset van de hele wetenschappelijke gemeenschap.
Bernard Rentier is bioloog gespecialiseerd in virologie. Hij is ere-rector van de Universiteit Luik. Hij staat bekend voor zijn werk inzake open en vrije toegang tot wetenschappelijke publicaties. In 2014 ontving hij het insigne van Doctor Honoris Causa van de Universiteit van Quebec in Montreal voor zijn rol als academische pionier op het gebied van Open Access. In december 2018 publiceerde hij samen met de Éditions de l’Académie Royale de Belgique een boek met de titel “Science ouverte, le défi de la transparence”, waarvan de elektronische versies in het Frans en het Engels onmiddellijk gratis online konden gedownload worden. Het boek ontving de Politieke Boekenprijs 2019 in België. Hij is lid van de Koninklijke Academie voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten van België en vicevoorzitter van de Belgische Federale Raad voor Wetenschappelijk Onderzoek.
16h30-17h00: Slotwoord
- Sara Decoster, Wetenschappelijke coördinator van Inforum 2022
- Denis Renard, Voorzitter ABD-BVD