01 sep| Bladen voor Documentatie 2021/3 (september 2021)
SPECIAAL NUMMER
Inforum 2021: Welzijn op het werk van de informatieprofessional
Woord vooraf
Komen er nog Inforums? De lockdowns en contactbeperkingen die ons omwille van Covid-19 zijn “opgelegd”, hebben de communicatie voor I&D-professionals ingrijpend gewijzigd. Die vond meestal plaats in evenementen die we tegenwoordig ‘face-to-face’ noemen. Zulke grote (Inforum) of kleine (Doc’Moments) samenkomsten waren tot maart 2020 onlosmakelijk verbonden met ons beroepsleven en de ontmoetingen die onze vereniging aanbood. Deze uitwisselingsmomenten hadden als doel om kennis bij te schaven in het kader van de permanente opleiding en/of de verspreiding van goede praktijken en oplossingen. Tegelijk maakten ze een heuse uitwisseling van ervaringen mogelijk.
Gezien de grote behoefte aan menselijk contact deed de I&D-wereld hetzelfde als andere sectoren: ze gebruikte de technologische ontwikkeling op het vlak van communicatiemiddelen om in plaats van de traditionele uitwisselingsmomenten conferenties op afstand, webinars en andere meetings te organiseren. Sommigen zagen het als een voordeel. Zo kan men thuis informatie ontvangen waarvoor men zich vroeger moest verplaatsen, en is het mogelijk om in eigen tempo, of op een later moment, bijeenkomsten bij te wonen en daarbij in real time uit te wisselen. Verplaatsingen zijn niet meer nodig en dat levert aanzienlijke tijdswinst op, vooral als men optelt hoeveel tijd alle deelnemers samen uitsparen.
Stevenen we dan af op een wereld waarin we uitsluitend op afstand communiceren? Of zien we daarentegen een terugkeer naar fysieke bijeenkomsten zodra de Covid-crisis voorbij is? De waarheid ligt waarschijnlijk in het midden. Het is goed mogelijk dat de nieuwe werktools maximaal ingezet zullen worden om de communicatiemogelijkheden uit te breiden en met name onze opleidingstijd te optimaliseren
Toch blijft de mens een sociaal wezen met een sterke behoefte aan formele en informele face-to-face-interactie. Het lijkt ons dan ook moeilijk om de discussies en uitwisselingen die tijdens – en laten we niet vergeten, vaak in de marge van – traditionele samenkomsten plaatsvonden in de wandelgangen en tijdens koffiepauzes te vervangen. Bovendien vraagt betrekkingen aangaan en onderhouden een minimum van face-to-faceuitwisseling (al is het dan met een masker).
Daarom moeten we deze nieuwe communicatiemiddelen blijven herzien; ze verrijken onze beroepspraktijk door traditie te koppelen aan moderniteit, zoals ons vak het in zijn korte bestaansgeschiedenis vaak heeft getracht te doen. Toch denk ik dat velen mijn wens delen om straks weer echte menselijke ontmoetingen, uitwisseling en contact te hebben!
Tot gauw dus!
Christopher BOON
Hoofdredacteur
Vice-Voorzitter ABD-BVD
Co-organisator Inforum 2021
Ten geleide
Michèle ORBAN, Trainer en consulent; Co-organisator Inforum 2021
La gestion des risques à KBR : une évolution gagnante
Jacqueline LAMBERT, Conseiller en prévention, responsable du Service interne de prévention et de protection au travail, KBR
Risicobeheer binnen een erfgoedinstelling zoals KBR (de Nationale Bibliotheek van België) is een voortdurende uitdaging. Het is een complex proces dat voortdurend moet worden geëvalueerd om het efficiënt te laten verlopen. KBR is zich bewust van de noodzaak om de achterstand op dit gebied weg te werken en heeft dit de afgelopen 15 jaar voortdurend met energie en creativiteit aangepakt. Er zijn richtsnoeren opgesteld en verschillende instrumenten en projecten ontwikkeld die het mogelijk maken de preventie en het reactievermogen op elke soort crisis, van de kleinste tot de grootste, voortdurend te versterken. Er is gekozen voor een systeemgerichte aanpak om de samenhang en de relevantie van alle genomen maatregelen te garanderen. Hoewel er nog ruimte is voor een aantal verbeteringen, ontwikkelt de situatie zich van jaar tot jaar aanzienlijk. Het delen van haar ervaring met collega’s lijkt van essentieel belang voor KBR.
Omgaan met verbale agressie in informatieberoepen
Anke VAN DE WOESTIJNE, Criminoloog en Business Manager – Crime Control
Agressie op het werk wordt steeds meer ervaren, ook door bibliothecarissen, documentalisten, archivisten en informatiespecialisten. Het is niet altijd gemakkelijk om met deze agressie om te gaan op een professionele manier. Bij het omgaan met agressieve personen
L’aménagement ergonomique de mon poste de travail sur écran
Maude ROLAND, Conseillère en prévention, Ergonome Européenne, CESI asbl
Musculoskeletale aandoeningen en visuele vermoeidheid zijn veel voorkomende problemen voor beeldschermwerkers. De preventie van deze musculoskeletale aandoeningen vereist onder andere goede apparatuur en een juiste inrichting van de werkplek. In deze korte presentatie doorlopen we de verschillende stappen van de inrichting van een beeldschermwerkplek en geven we aan welke belangrijke kenmerken uw apparatuur moet hebben.
Met het oog op de huidige gezondheidssituatie en het feit dat telewerken in 2020 wijdverbreid zal zijn, zullen wij u ook enkele tips geven over hoe u de inrichting van uw thuiswerkplek kunt verbeteren. Tot slot willen wij benadrukken dat het belangrijk is regelmatig pauzes te nemen. Zelfs als de werkplek goed is ontworpen en de stoel goed is afgesteld, worden tijdens beeldschermwerk
statische en langdurige houdingen aangenomen, waardoor het risico van spier- en skeletaandoeningen toeneemt. Wij zullen u enkele tips geven om deze pauzes actiever te maken, zodat u er nog meer uit kunt halen…
Hoog tijd voor een telewerkbeleid
Roeland MOTMANS, Voorzitter, VerV, beroepsvereniging voor ergonomie; Ergonoom, Delhaize
Telewerken is werken met de computer buiten de bedrijfslocatie. Het grootschalige experiment tijdens de coronaperiode heeft de voordelen van productiviteit, werk-privé balans en minder files duidelijk zichtbaar gemaakt. De toekomst zal daarom hybride zijn, waarbij men deels op kantoor en deels thuis of elders werkt. Deze evolutie vraagt om een structureel telewerkbeleid en daarin speelt ergonomie een belangrijke rol.
Pour une gestion positive des conflits
François BAZIER, Formateur et Président, Université de Paix asbl
Na verduidelijking van het begrip conflict, de wortels ervan, de dimensies en de vormen die het kan aannemen, met name in de professionele omgeving (van intra-persoonlijk tot organisatorisch), zullen wij een constructieve benadering van conflicten ontwikkelen die worden beschouwd als een kans om te evolueren. In deze geest zullen de noodzakelijke relationele vaardigheden, het belang van onze perceptie van anderen en van de feiten, het menselijk potentieel op het werk, de rol van
emoties, de noodzakelijke verduidelijking van behoeften en de communicatie-instrumenten nader worden omschreven. De invalshoek zal de ontwikkeling van een op samenwerking gericht klimaat en houding zijn, alsmede inzicht in de verschillende stijlen van conflictbeheersing.
The right to disconnect
Klaus MÜLLER, Policy Analyst, European Parliament – European Added Value Unit
In januari 2021 nam het Europees Parlement een resolutie aan waarin wordt aangedrongen op een Europese vastlegging van het recht om offline te zijn. Hiermee zou iedere werknemer in Europa het recht moeten hebben en kunnen inroepen om na werktijd geen mails, telefoon of andere digitale berichten meer te beantwoorden. Sinds de start van de Covid-19 pandemie is het aantal thuiswerkers in Europa aanzienlijk vermeerderd en heeft deze kwestie aan actualiteit gewonnen. De Europese Commissie gaf aan positief ten opzichte van dit voorstel te staan en hierover de dialoog aan te gaan met de Europese sociale partners, hetgeen uiteindelijk zal moeten leiden tot een wetsvoorstel.
Het Informatiecentrum van het Veiligheidsinstituut
AP Hogeschool: informatiepunt voor preventieadviseurs
Herman VERDYCK, Stafmedewerker Informatiecentrum – Veiligheidsinstituut van de AP Hogeschool
Het Antwerpse Provinciaal Veiligheidsinstituut (PVI) heeft een rijke traditie in het opleiden, sensibiliseren en informeren van het publiek over “welzijn op het werk”. Een van de eerste peilers van dit instituut was de publiek toegankelijke vakbibliotheek. Vandaag maakt het Veiligheidsinstituut deel uit van de AP Hogeschool. Het is een kennis- en doecentrum dat organisaties wil helpen bij te dragen aan een veilige en gezonde werk- en leefwereld. Het informatiecentrum van het Veiligheidsinstituut begeleidt de preventieprofessional in de zoektocht naar correcte, betrouwbare en praktische informatie over “welzijn op het werk”.
Crise sanitaire et lieux fréquentés par le public :
Que faire face à un client ou un usager agressif ou en colère ?
Nathalie BOONEN, Documentaliste spécialisée en prévention et protection au travail
In dit artikel wordt erop gewezen dat de contacten met het publiek zeer kwetsbaar zijn voor geweld op het werk. Vaak komt het van klanten of gebruikers. Onbeschaafdheid, verbale agressie en vandalisme kunnen, in welke vorm dan ook, de gezondheid en veiligheid van werknemers en instellingen in gevaar brengen. Toch bestaan er eenvoudige preventieve oplossingen. De Codex
over het welzijn op het werk legt deze verantwoordelijkheid bij de werkgever. Het voorkomen van deze risico’s moet er voor zorgen dat werknemers ondanks de pandemie in staat worden gesteld om veilig te blijven werken.
Pistes individuelles et collectives pour limiter les risques psychosociaux (RPS) en entreprise
Isabelle CHOQUET, Docteur en Sciences de l’information et de la communication ; Chargée de cours, Ichec Management School ; Chercheur associé au MICA (Médiations, Informations, Communication, Arts), Université Bordeaux Montaigne
De gevolgen van negatieve stress op het werk zijn desastreus, zowel voor de productiviteit (demobilisatie, onthechting, individualisme, enz.) als voor de geestelijke gezondheid van de mens zelf (depressie, neuroses, enz.). Het is dan ook zinvol de problematiek van de werkorganisatie te beschouwen als een belangrijk punt van zorg voor de preventie op het werk. Maar niet alleen in professionele kringen (met inbegrip van de informatieprofessionals), maar ook buiten de werksfeer dwingt stress ons rekening te houden met het gevoelige, met de gevolgen van de atmosfeer, de ambiance, het pathogene klimaat waarin de mens zich steeds vaker bevindt.
Bovendien versterkt de digitale wereld, doordat zij onze voorstellingen van tijdelijkheid omverwerpt, de cultus van de urgentie en de veroudering van wezens en dingen. Zonder een toekomst of een verleden waarnaar werkelijk kan worden gehandeld, bestaat het individu slechts in “aanwezigheid”. Maar dit heden is ver verwijderd van wat de Wijzen de “volheid van het ogenblik”
noemden.
Occupational safety and health terminology now online in 25 languages
Maria José PALOS CARAVINA, Senior terminologist, Translation Centre for the Bodies of the European Union
Het Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk (EU-OSHA) heeft onlangs zijn meertalige thesaurus online gepubliceerd met ongeveer 2000 termen voor veiligheid en gezondheid op het werk (OSH) in 25 talen.
De thesaurus is ontwikkeld door EU-OSHA, in samenwerking met het Vertaalbureau voor de organen van de Europese Unie (CdT) en de domeindeskundigen van de nationale Focal points van elke lidstaat. De belangrijkste doelstelling van het project was het standaardiseren van enkele van de belangrijkste concepten op het gebied van veiligheid en gezondheid op het werk en deze te
gebruiken om de documenten op de website van EU-OSHA in alle talen te indexeren, waardoor meertaligheid wordt bevorderd.
De thesaurus is online beschikbaar voor het publiek.
Protéger sa bibliothèque contre l’incendie ? Pas aussi simple qu’une recette de cuisine
Jeanine DRIESSENS, Documentaliste, Information & Media Center, Association Nationale pour la Protection contre l’Incendie et l’Intrusion (ANPI)
Wat brandpreventie betreft, is alles gebaseerd op de analyse van risico’s, die even talrijk en divers zijn als de types bibliotheken en hun collecties.
Wat volgt is geen standaardrecept, maar een benadering om de te bereiken algemene preventiedoelstellingen beter te begrijpen: brandpreventie, onmiddellijke brandbestrijding, waarschuwing en alarm, veiligheid van personen, evacuatie, melding bij de brandweer.
Het beleid inzake brandpreventie en -bescherming is in de eerste plaats de verantwoordelijkheid van brandpreventiespecialisten. Hun taak zal aanzienlijk worden vergemakkelijkt door bibliothecarissen en documentalisten die op de hoogte zijn van de risico’s en de doelstellingen van de ingevoerde veiligheidsmaatregelen en -procedures.
Online informatiebronnen over welzijn op het werk
Peter ROEF, Teamleider Informatiecentrum, Veiligheidsinstituut van de AP Hogeschool
Dominique ALLARD, Responsable-documentaliste du SWIC (Safe Work Information Center), Service public fédéral Emploi, Travail et Concertation sociale (SPF ETCS)
Dit artikel bevat een niet-limitatieve lijst met vrij-toegankelijke online informatiebronnen over “Welzijn op het werk”. Deze werd samengesteld door het Safe Work Information Center (SWIC) van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD WASO) en het Informatiecentrum van het Veiligheidsinstituut.
Ressources numériques en bien-être au travail
Dominique ALLARD, Responsable-documentaliste du SWIC (Safe Work Information Center), Service public fédéral Emploi, Travail et Concertation sociale (SPF ETCS)
Peter ROEF, Teamleider Informatiecentrum, Veiligheidsinstituut van de AP Hogeschool