Bladen voor Documentatie 2020/3-4 (december 2020)

SPECIAAL NUMMER
CoViD-19 + I&D = ?

Ten geleide

« Sorry Dominique, deze keer doe ik niet mee! » 

Dit is de kern van mijn antwoord aan onze confrater Dominique Vanpée, tijdens een van de laatste ‘fysieke’ vergaderingen van onze Raad van Bestuur.

Dominique en ik hadden de gewoonte gekregen om met uitstekende intelligentie samen te werken bij het opstellen en produceren van speciale nummers van de Bladen voor Documentatie. En als “wetenschappelijke editors” hadden we al enkele referenties waar we niet een beetje trots op waren (op Paul Otlet, op de documentaire industriële erfgoed of op de Eerste Wereldoorlog).

Al tijdens de eerste golf van covid-19 liet Dominique me weten dat hij een speciale uitgave wilde maken over deze crisis die de I&D-sector op verschillende manieren zou treffen, en vroeg mij om mijn hulp bij het tot stand brengen ervan. Ondanks een aantal van zijn pogingen moest ik zijn uitnodiging afwijzen vanwege andere projecten, zorgen en gebrek aan tijd… « Sorry Dominique, deze keer doe ik niet mee! »

Vastberaden en enthousiast ging hij verder met zijn project, niet zonder ons op de hoogte te houden van zijn vorderingen en de vele contacten die hij legde om originele artikelen te verzamelen.

Toen hij op 3 november overleed, liet Dominique ons een speciaal nummer na dat in volle ontwikkeling was, een groot maar gelukkig afgebakend project, want hij had gezorgd voor een doek, een inhoudsopgave waarin hij bijna 80 sporen had gevolgd en opdracht had gegeven om zijn speciale nummer te bellen.

Nu Dominique er niet meer is, hadden we, gezien de omvang en de enorme omvang van de taak, het kunnen opgeven en misschien genoegen kunnen nemen met de weinige artikelen die hij al naar onze coördinator had gestuurd. Het werd ons echter duidelijk dat we hem niet beter konden belonen dan door de inhoudsopgave die hij ons had nagelaten weer op te pakken en een voor een opnieuw in contact te brengen met de auteurs die hij geduldig had gecontacteerd en bij zijn project had betrokken.

En we hebben ons best gedaan om dit project tot een goed einde te brengen, ter nagedachtenis aan hem.

Het monumentale nummer dat u in uw handen houdt, is ongetwijfeld een spiegel van de meervoudige reflecties van onze confrater.

Dit nummer is in de eerste plaats een weerspiegeling van zijn ontelbare interesses – maar slechts van enkele, want we zullen altijd verbaasd zijn over de omvang van zijn nieuwsgierigheid en kennis: over informatie in het algemeen en wetenschappelijke informatie in het bijzonder, over toegepast en documentair onderzoek, over de geschiedenis – zowel groot als klein – en over de lokale geschiedenis en folklore, over de universiteit, zijn ‘alma mater’ en onmisbare centrum van kennis.

In de tweede plaats is het een weerspiegeling van zijn bezorgdheid op het gebied van informatie: het garanderen en vergemakkelijken van de toegang tot kennis, informatie en documentatie, het waarborgen en bewaren ervan, het vestigen van onze aandacht op het groeiende probleem van moeilijk te verkrijgen, verborgen, gemanipuleerde of ontbrekende informatie…

Het is ook een weerspiegeling van het gebrek aan grenzen dat we in Dominique herkenden – hij kende geen grenzen: de talloze onderwerpen waarover hij zich kon uiten, een gesprek kon animeren of illustreren met anekdotes, zijn ongelooflijke netwerk van contacten, maar ook geografisch. Want hij verhuisde met gemak van het lokale naar het internationalistische kennisniveau, van de geschiedenis van zijn woonplaats Huldenberg naar Scandinavië of Zuid-Afrika, en uiteindelijk naar de grote internationale instellingen – en weer terug.

Tot slot is het een weerspiegeling van zijn afwezigheid: hier is een speciale uitgave die nog nooit zo weinig artikelen van hem heeft gehad. Hij kon eindeloos veel artikelen schrijven, maar hij was meestal de laatste om ze te leveren, vaak tegen de sluitingsdatum van een nummer – meer dan gewoonlijk was hij te laat, en deze keer zullen we ze voor onbepaalde tijd moeten afwachten …

Vandaag de dag ligt Dominique op het kleine kerkhof rond de kerk van Ottenburg, zijn ‘Heimat’, in de directe omgeving van de Veteranen en Slachtoffers van de Oorlogslaan, wiens levensverhalen hij geduldig probeerde op te sporen.

Deze omvangrijke nummer 2020/3-4 van de Bladen voor Documentatie had niet tot stand kunnen komen zonder de nauwe samenwerking van een efficiënte kerngroep, waarvan ik hier mijn dank wil uitspreken: Catherine, die op een gegeven moment instemde om de hoed van hoofdredacteur te delen en haar deel van de contacten met de auteurs op zich te nemen, met haar ervaring met eerdere speciale nummers; Samuel, die als coördinator zorgde voor een belangrijk en cruciaal onderdeel van de publicatie, en Stéphanie, die aan het eind van de dag een werk deed dat nog nooit eerder was gedaan, in de opmaak van de zestigtal bijdragen die dit nummer hebben samengesteld. Wij willen hen hier bedanken, evenals alle andere samenwerkingsverbanden in verschillende hoedanigheden waarvan de namen op de omslag van deze kwestie worden vermeld.

En tot slot, een vraagstelling…

Dominique had al in gedachten de titel die zijn speciaal nummer zou dragen. U ontdekte het al op de cover: “CoViD-19 + I&D =”. Het stond vermeld op zijn ideale inhoudstafel, maar zonder enige uitleg over de betekenis ervan.

We blijven dus bij één vraagstelling: wat bedoelde hij met deze formulering? We zullen het nooit weten… Daarom hebben we een persoonlijk tintje willen geven door een vraagteken toe te voegen: 

“CoViD-19 + I&D = ?”

Christopher BOON
Hoofdredacteur

 

Turning the threat of covid-19 into an opportunity for greater support to documentary heritage

Statement by UNESCO

Covid-19 and the global library field

Gerald LEITNER, International Federation of Library Associations and Institutions (IFLA)

Bijna elke bibliotheek en bibliothecaris wereldwijd is op de een of andere manier getroffen door COVID-19. Parallel aan de stress en het leed dat de pandemie op persoonlijk vlak veroorzaakt, hebben bibliotheekmedewerkers een complexe vergelijking moeten maken: hoe kunnen ze, met een heel andere set van hulpmiddelen, omgaan met een andere set van eisen en behoeften van gebruikers.
In dit artikel wordt daarom onderzocht welke impact de pandemie heeft gehad op het vermogen van bibliotheken om diensten aan te bieden, ook maar niet alleen persoonlijk, en wordt gekeken naar hoe goed zij hun aanbod hebben aangepast en zijn geïnnoveerd om gemeenschappen te ondersteunen. Het sluit af met aanbevelingen – rond wetgeving, financiering en connectiviteit – die het oplossen van de vergelijking in de toekomst zullen vergemakkelijken.

Think the unthinkable. A post-covid- 19 European library agenda meeting sustainable development goals to be funded through European structural and investment funds 2021-2027

Giuseppe VITIELLO, European Bureau of Library Information and Documentation Associations (EBLIDA)

De auteur spreekt over het “nieuwe normaal” dat na de Covid-19-crisis deel zal uitmaken van het gewone bibliotheekwerk: meer sociaal-integratieve bibliotheken, meer digitale bibliotheken. Hiervoor zal een beroep moeten worden gedaan op nieuwe financieringsbronnen – bijvoorbeeld de Europese structuur- en investeringsfondsen (ESIF) 2021-2027 – en op nieuwe vormen van bibliotheekbeheer. Hij wijst op de EBLIDA-bibliotheekstrategie die verband houdt met de tenuitvoerlegging van de doelstellingen voor duurzame ontwikkeling in Europese bibliotheken die via ESIF 2021-2027 zullen worden gefinancierd. Deze strategie wordt volledig beschreven in het “Think The Unthinkable” rapport, dat in vier versies op de EBLIDA beschikbaar is met de vertalingen ervan in het Frans, Italiaans en Nederlands (in voorbereiding).

L’ABD-BVD face au covid-19
Récit de notre vie associative en temps de pandémie

Guy DELSAUT, Belgische Verening voor Documentatie (ABD-BVD)

Zoals elke organisatie heeft ook de Belgische Vereniging voor Documentatie zwaar te lijden gehad onder de gezondheidscrisis veroorzaakt door Covid-19. De onzekerheden, de vragen, de aanpassingen aan de situatie hebben ons verenigingsleven getekend in 2020. Zal het Inforum georganiseerd worden? Hoe kunnen wij conferenties voorstellen aan onze leden? Op welke wijze zal de algemene vergadering georganiseerd worden? Maken wij een speciale editie van ons tijdschrift “Bladen voor documentatie” over onze sector in tijden van Covid-19? Dit artikel geeft een blik achter de schermen van onze vereniging, voornamelijk tijdens de eerste golf van de epidemie in België.   

De kracht van een beroepsvereniging in tijden van een pandemie: een bevraging en een gids voor de informatiesector 

Jessica JACOBS, Vlaamse Vereniging voor Bibliotheek, Archief & Documentatie (VVBAD)

Als we iets kunnen zeggen over 2020, dan is het wel dat het jaar anders uitpakte dan we verwacht hadden. Onze sector, en hun beroepsvereniging, heeft zich van zijn meest flexibele kant getoond. Geplande activiteiten werden geannuleerd en nieuwe acties snel op poten gezet. Als beroepsvereniging probeert de VVBAD zo veel mogelijk in te spelen op de noden die zich vormen bij de leden. De voorbije maanden resulteerde dit onder andere in een sectorgids met een exitstrategie en een bevraging van de sector.

APBFB et pandémie : actions et réflexions

Allyn-Ann BISEAU en Françoise DURY, APBFB – Association des Professionnels des Bibliothèques Francophones de Belgique

Gedwongen door de pandemie om haar activiteiten op een creatieve wijze aan te passen, heeft de APBFB haar krachten hoofdzakelijk gemobiliseerd voor 1) de studie van de maatschappelijke impact van de bibliotheken, opgestart om op termijn een tool voor belangenbehartiging te zijn; 2) de vastberaden deelname door de APBFB aan de inspanningen en acties van het PILEn (Partenariat interprofessionnel du Livre et de l’Edition numérique) ten gunste van de boekenketen. In de bibliotheken zelf was de digitalisering, waarop sterk een beroep gedaan wordt, niet voldoende om een zekere verwijdering van het publiek te verhinderen; en er is nog steeds de breuk die moet bestreden worden. De “take-away” diensten hebben de aandacht naar de bibliotheken getrokken doch enkel op de uitleendienst van boeken. Zij staan momenteel voor een grote uitdaging: het scheppen van banden, het met elkaar in contact brengen, de steun aan het begrip van de wereld, aansporen tot deelname, samengevat hun opdracht van levenslang leren.

Coronabevraging van het cultureel erfgoedveld in Vlaanderen: de impact op erfgoedvrijwilligers en -verenigingen

Hendrik VANDEGINSTE, Histories vzw

Het was voor iedereen meteen duidelijk dat de huidige Corona-crisis zijn gevolgen zou hebben voor het cultureel erfgoedveld in Vlaanderen. Veel groter was de uitdaging om de omvang van de impact in kaart te krijgen, zeker voor de erfgoedvrijwilligers en -verenigingen. Wat door de ene organisatie nauwelijks gevoeld werd, betekende voor een ander een probleem dat zelfs het voortbestaan zelf in gevaar bracht. Histories zette zich in om correcte informatie te verzamelen en te verspreiden aan wie het vroeg. Ook na de bevraging in het begin van de crisis willen we weten voor welke uitdagingen men staat. Hopelijk kunnen we op die manier het begin van een mogelijke oplossing bieden.

Chinese library field active in fight against covid-19

Secretariat of the Library Society of China

Onder leiding van de Library Society of China (LSC) en de National Library of China (NLC) zetten bibliotheken in heel China hun diensten online voort tijdens de sluitingsperiode en hebben zij een positieve bijdrage geleverd aan het gemeenschappelijke doel om de strijd tegen de epidemie te winnen.

Sweden, coronavirus and library and information science 

Jan NOLIN, Swedish School of Library and Information Science

Het artikel geeft een korte inleiding tot het landschap van de bibliotheek- en informatiewetenschap in Zweden. Ook het Zweedse coronavirusbeleid zal worden gepresenteerd. Het belangrijkste deel van het artikel onderzoekt de impact van de coronaviruscrisis op de Swedish School of Library and Information Science (SSLIS), van de Universiteit van Borås. Bijzondere nadruk zal worden gelegd op de iConferentie 2020, die door SSLIS wordt georganiseerd. Het artikel wordt afgesloten met beschouwingen over de bibliotheek- en informatiewetenschap in Zweden en het coronavirus.

Opinie: over de bibliotheek als openbare dienstverlening die (gegarandeerd) open moet blijven, of hoe een pandemie de politieke verhoudingen in een gefederaliseerd land blootlegt en op scherp stelt

Patrick VANHOUCKE, Dienst Ondersteuning Bibliotheken in Brussel (OBiB) – Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC)

Tijdens de coronapandemie heeft de werking van de Nationale Veiligheidsraad (NVR) de politieke verhoudingen in ons gefederaliseerde land blootgelegd en op scherp gesteld. In dit persoonlijke opiniestuk bespreekt de auteur de gevolgen voor de sector die hem na aan het hart ligt, die van de openbare bibliotheken. Hij concludeert dat het verschil tussen Vlaanderen en de Franse Gemeenschap groot was. Vlaanderen nam de gemeenten niet in bescherming tegen de maatregelen van de niet bevoegde federale overheid, terwijl de Franse Gemeenschap de gemeenten voorhield dat ze weliswaar de federale maatregelen moesten volgen, maar dat ze dat altijd in veilige omstandigheden moesten doen.

KBR en corona: versnelde uitrol van de digitale strategie, unieke leeszaal en opening van het nieuwe KBR-Museum

Sara LAMMENS, KBR

KBR heeft gereageerd op de corona-crisis door een versnelde uitrol van de digitale strategie, de organisatie van een unieke leeszaal en de promotie van het KBR-museum als aantrekkingspool voor een nieuw en breder publiek van cultuurliefhebbers. Meer dan in het verleden wil KBR de gebruiker centraal stellen en zijn ervaring in het middelpunt van de aandacht houden, ook tijdens de corona-crisis. Intussen wordt er volop nagedacht over de periode ‘post-corona’, waarin KBR de infrastructuur en dienstverlening wil herdenken in lijn met de gewijzigde noden van de gebruikers en de snel evoluerende maatschappij. Wat de voorbije jaren is gebeurd met grote delen van de publieksruimtes (onthaal, expo en museum), staat ook gepland voor de leeszalen en de erfgoedafdelingen.

Crisisinfo in tijden van covid-19: de rol van het Nationaal Crisiscentrum

Bart RAEYMAEKERS, Nationaal Crisiscentrum (NCCN)

Bij het beheer van de corona-crisis in ons land zijn veel verschillende overheidsdiensten betrokken. Het gaat om federale, regionale en lokale overheidsdiensten die de beleidsbeslissingen van het politieke niveau uitvoeren. Een multidisciplinair en interfederaal crisisbeheer is dan ook noodzakelijk, waarbij doordachte informatiestromen van kapitaal belang is.

La continuité des services dans le contexte de la pandémie covid-19 : retour d’expérience du KCE

Patrice X. CHALON, Luc HOURLAY en Nicolas FAIRON, Centre Fédéral d’Expertise des Soins de Santé (KCE)

In maart 2020 werden in België maatregelen genomen om de verspreiding van COVID-19 zoveel mogelijk tegen te gaan. Aan alle organisaties werd aanbevolen om hun medewerkers zoveel mogelijk te laten thuiswerken, maar dit hield wel een risico in voor de continuïteit van de dienstverlening. Over het algemeen bemoeilijkten deze maatregelen de toegang tot wetenschappelijke onderzoeksresultaten. Bij het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) hadden ze echter maar een beperkte impact op de gebruikelijke bibliotheekdiensten. Wel hadden de onderzoekers behoefte aan nieuwe diensten, om hen te helpen bepalen welke middelen ze nodig hadden voor hun werk.

Opportunity amongst the uncertainty.
Adapting to a new norm, the role of information professionals and the 2020 coronavirus outbreak

Andrew CLARK, UCB

De uitbraak van het coronavirus in 2020 vond plaats zonder waarschuwing en vertegenwoordigde een wereldwijde noodsituatie op gezondheidsgebied van ongekende omvang.  De wereld werd plots gedwongen zich aan te passen aan een nieuwe norm. Aangezien zowel het aantal infecties als het aantal sterfgevallen blijft stijgen, blijven wetenschappers programma’s versnellen om zo snel mogelijk vaccins en behandelingen te ontwikkelen om tegemoet te komen aan de toenemende behoeften van de getroffenen. Deze bijdrage onderzoekt de rol van de informatieprofessional tijdens de pandemie.

Mondmaskers

Lieva VAN LANGENHOVE, Centre for Textile Science and Engineering

Om verspreiding via de lucht te beperken moeten we rekenen op mondmaskers. Er bestaan mondmaskers van verschillende klassen, die een verschillend niveau van bescherming hebben. Ze hebben ook een andere kostprijs en een ander niveau van comfort. De belangrijkste eigenschappen van een mondmasker zijn het filtratievermogen, luchtdoorlatendheid, pasvorm en voor bepaalde mondmaskers spatdichtheid.

De openbare bibliotheek van Huldenberg en covid-19

Jan PEETERS, Openbare Bibliotheek Huldenberg

Een beknopt relaas van de ervaringen van een kleine openbare bibliotheek tijdens de lockdown in maart 2020 en de daarop volgende maanden.Hoe gingen zij om met de beperkingen en welke aangepaste werkwijzen bedachten zij.

Als de grootste living van Mechelen haar deuren sluit 

Roel VAN DEN BRIL en Brien COPPENS, Bibliotheek Het Predikheren

Het Predikheren, dat sinds september 2019 blonk als grootste living van Mechelen, verwelkte dit voorjaar door het coronavirus tot een eenzaam gangpad, gelukkig nog steeds bezaaid met geweldige materialen. Voor sommige bezoekers is het solitaire dwalen tussen de boeken net datgene waar ze in andere tijden over mijmerden. De romantiek verbleekt jammerlijk als het dwalen wordt beperkt tot een half uur bezoektijd met mondmasker en expliciet ontsmet draagmandje. Zetels werden opgeborgen, stoelen gingen op rust en computers op slot. De grootste living werd “ontgezelligd” en herleid tot zijn meest basale dienstverlening.

KU Leuven bibliotheken in tijden van corona

Dirk AERTS, KU Leuven Bibliotheken

Onze samenleving is dit voorjaar 2020 ten prooi gevallen aan een van de ergste gezondheidscrisissen sinds mensenheugenis. Voor de eerste keer gaat het bovendien over een pandemie die de hele wereld in haar greep houdt en alle lagen van de bevolking treft. Veel bedrijven en organisaties worden in hun bestaan bedreigd of worden in elk geval gedwongen om hun werking radicaal om te gooien. Wetenschappelijke bibliotheken vormen daarbij geen uitzondering. Deze bijdrage laat zien hoe KU Leuven Bibliotheken de coronacrisis heeft doorgemaakt, of ten minste wat wellicht slechts de eerste golf ervan zal blijken. Meteen wordt ook duidelijk welke factoren van belang zijn om als informatieleverancier en dienstverlener deze verwarrende tijden succesvol door te komen. 

Planning for post-pandemic academic library services

Simon McLEISH, Bodleian Libraries, University of Oxford

Tijdens de Covid-19-crisis is de situatie van veel organisaties, waaronder academische bibliotheken, drastisch en zeer snel veranderd. Dit zal naar mijn mening leiden tot een toekomst waarin de verschuiving naar digitale diensten voor een groot deel permanent zal zijn en waarin de financiële beperkingen ernstig en langdurig zullen zijn. In dit document kijk ik naar wat dit voor bibliotheken na de pandemie kan betekenen en wat er nu kan (en misschien moet) worden gedaan om deze toekomst te plannen.

Een masterproef schrijven in tijden van corona

Emma WOENSDREGT, KU Leuven

Hoe schrijf je een masterproef in coronatijd? De recente gezondheidscrisis heeft een impact gehad op verschillende aspecten van het studentenleven, zowel mentaal als fysiek. Studenten bezig met het schrijven van een thesis moesten hier dan ook rekening mee houden. De KU Leuven wist zeer snel in te spelen op de uitdagingen die zich stelden. Zowel via campagnes rond welzijn, als online zoekplatformen en een scan-on-demand service werden studenten gesteund. De gemiddelde student voert zijn research tegenwoordig echter volledig online. Een verschil tussen het schrijven van een thesis in tijden van corona en het schrijven in de 21e eeuw is hierdoor zeer miniem.

Covid-19: the duty to document does not cease in a crisis, it becomes more essential

Common statement by:
International Council on Archives (ICA)
International Conference of Information Commissioners (ICIC)
ARMA International
Committee on Data, International Science Council (CODATA)
Digital Preservation Coalition (DPC)
Research Data Alliance (RDA)
UNESCO Memory of the World
World Data System

De verklaring is gebaseerd op drie principes: Beslissingen moeten worden gedocumenteerd, dossiers en gegevens moeten in alle sectoren worden beveiligd en bewaard, en de beveiliging, de bewaring en de toegang tot digitale inhoud moeten tijdens de afsluiting worden vergemakkelijkt.
Wij hopen dat de archief-, documentatie-, gegevens- en geallieerde gemeenschappen de verklaring zullen ondersteunen en samen met ons het belang van de plicht om te documenteren, nu en in de toekomst, zullen onderstrepen.

Le projet “Archives de Quarantaine”, les archivistes au cœur de l’action

Virginien HORGE, Ville de Mons
Marie-Laurence DUBOIS, Valorescence

Op het hoogtepunt van de gezondheidscrisis “Covid-19” hebben Franstalige en Nederlandstalige archivarissen zich ingezet om de gegevens, documenten en getuigenissen te verzamelen en te bewaren van deze voor iedereen uitzonderlijke periode. Wij konden niet inactief blijven en zo is het project “Archieven in Quarantaine” ontstaan. Het platform biedt ruimte voor de inzamelprojecten van de archivarissen, de initiatieven van de burgers (steun, gemeenschappelijke getuigenissen, enz…) en voor de studies over de lockdown en de gevolgen ervan voor onze samenleving (economisch, maatschappelijk, sociaal, cultureel, enz.). Het biedt de professionelen ook de mogelijkheid om informatie uit te wisselen over het verzamelen en bewaren van deze resultaten, voornamelijk digitaal. Het artikel legt uit hoe het project zal uitgevoerd worden, de zin die de professionelen er willen aan geven en de eerste resultaten in juli 2020. Het artikel sluit af met de ontwikkelingsmogelijkheden en het toekomstig belang van het platform.

Het corona tijdperk vastleggen voor het nageslacht

Willem VANNESTE, UAntwerpen – VVBAD

Beoordelen of documenten ook nadat ze hun primaire functie hebben vervuld voldoende cultuur-historische waarde hebben om ze voor de eeuwigheid te bewaren is een van de basistaken van de archivaris. De digitalisering en vooral het soms vluchtige karakter van digitale informatie verplicht de archivaris echter steeds vaker om zelf proactief bepaalde zaken vast te leggen of er toch voor te zorgen dat ze worden vastgelegd.

De eerste instructies gaan rond en de eerste coronamaatregelen worden genomen. In zo’n periode wordt het ene na het andere bericht rondgestuurd, worden webpagina’s dag na dag bijgewerkt met de recentste info en instructies. Sociale media worden meer dan ooit gebruikt om informatie te delen en contact te onderhouden. Dit zijn periodes dat je als archivaris snel beseft dat er iets historisch gaande is. Dat als we niet nu bepaalde webpagina’s en andere digitale informatiekanalen capteren, ze mogelijk niet bewaard blijven, ze als historische bron voor deze bijzondere periode voorgoed verloren zijn.

Ad memoriam. Vues de La Louvière en temps de pandémie

Thierry DELPLANCQ, Ville et CPAS de La Louvière

 Gewonnen voor de aanpak ontwikkeld door hun Brusselse ambtgenoten na de aanslagen van 2016, hebben het Archief van de Stad en van het OCMW van La Louvière op 13 maart 2020 een programma ingevoerd voor het behoud van de herinnering van de gezondheidscrisis verbonden aan Covid-19. Ook al was de steun van de politieke en administratieve overheden heel belangrijk, voor een dienst die slechts over beperkte menselijke capaciteiten beschikte, waren de problemen reëel. In dit kader heeft het Archief van La Louvière gekozen voor een andere benadering door in te zetten op hun eigen middelen, de participerende dynamiek en een netwerkenbeleid. Eén van de belangrijke uitdagingen van het werk is het verderzetten en de continuïteit van het verzamelen van documentatie.

Leven in tijden van corona: Antwerpenaars, musea en archief maken samen de Antwerpse corona-archieven

Sofie DE RUYSSER, Erfgoedlab Antwerpen – Musea en Erfgoed Antwerpen

Mondkapjes, lege straten, spandoeken om de zorgsector te steunen, aanwijzingen om afstand te houden, buiten aanschuiven bij winkels, niemand had verwacht dit ooit te zullen meemaken. De coronacrisis veranderde het leven en het uitzicht van de stad Antwerpen drastisch. Na enkele initiatieven in binnen- en buitenland rond het belang van het documenteren van de impact van de coronacrisis, lanceerden op 12 mei 2020 ook het MAS en het FelixArchief samen een oproep onder de Antwerpenaars. Dit artikel schetst de totstandkoming van dit Antwerpse corona-archief. Wat waren de intenties en hoe werd het omgezet in de praktijk? Hoe verliep het verzamelproces? En zijn daar kanttekeningen bij te plaatsen voor toekomstige acties? 

Infectieziekten & epidemieën: nog steeds actueel

Robrecht (Bob) VAN HEE, Universiteit Antwerpen ; Lambotte Museum voor de Geschiedenis van de Gezondheidszorg
Marc DEMOLDER, Universiteit Antwerpen

Infectieziekten en epidemieën zijn van alle tijden. Een heel aantal van hen zijn ontstaan in tijden van verslechterd klimaat, voornamelijk gekenmerkt door droogte en koude, en resulterend in slechte oogsten, ondervoeding en armoede. Dit was onder meer het geval voor de pest van Justinianus in de 6de eeuw en de Middeleeuwse pest in de ‘waanzinnige’ 14de eeuw. Met de ontdekking der kiemen onder het microscoop en hun 19de-eeuwse koppeling aan bepaalde infectieziekten konden doelmatige geneesmiddelen en vaccinaties tot stand komen. Toch blijven ‘nieuwe’ virusziekten de mensheid belagen en epidemieën veroorzaken. Dit geldt voor ebola, dengue, zika en in het bijzonder voor covid-19. De ontwikkeling en het veralgemeend toedienen van vaccins kan dergelijke epidemieën, c.q. pandemieën in de toekomst voorkomen. Eén en ander wordt toegelicht in een tentoonstelling die heden ten dage loopt in het Lambotte Museum te Antwerpen.

De erfgoedapp: een digitale reddingsboei voor koers in tijden van corona

Diethard VLAEMINCK, KOERS. Museum van de Wielersport

KOERS. Museum van de Wielersport (Roeselare) maakt sinds kort intensief gebruik van de ErfgoedApp om bezoekers toegang te geven tot extra content (wielerverhalen, -foto’s, video en audio). Wat op 19 mei 2020 startte als een manier om coronaproof de deuren te kunnen openen, groeide uit tot een nieuwe manier om bijkomende informatie te delen met het publiek. In dit artikel wordt kort uitgelegd waar KOERS voor staat, wat de ErfgoedApp inhoudt en hoe deze wordt ingezet in het museum. 

De stralenkroon van Sint-Veroon. Hoe de coronacrisis de omgang met lokaal erfgoed verandert (?)

Koen DEMARSIN, Judith DE WAELE en Hilke ARIJS, Cultuurregio Pajottenland Zennevallei

Naar aanleiding van de coronacrisis voerde de Erfgoedcel Pajottenland Zennevallei een onderzoek naar de impact van de pandemie op het lokale erfgoedveld. In de streek werden immers twee immaterieel cultureel erfgoedtradities die voorkomen op de Vlaamse Inventaris getroffen: de Sint-Veroonsmars uit Lembeek en de Bloemencorso van Ternat. Een kwalitatief onderzoek, aan de hand een bevraging bij de inwoners en diepte-interviews, hielpen het effect van de annulering in kaart brengen. Verder keken we ook naar de beleving van religie en zorgde corona ervoor dat de erfgoedwerking versneld een draagvlak kreeg voor een nieuwe digitale manier van ontsluiting. Of de coronacrisis een kantelpunt zal betekenen voor het Pajots erfgoed blijft een vraagteken, maar de crisis zorgde in 2020 wel voor een vernieuwde belangstelling voor het lokale erfgoedveld.

The library market in times of covid-19: a supplier’s perspective

Wendy BLANKEN, Elza DOUTAU, Kara KROES LI en Kari PARKER, EBSCO Information Services

In dit artikel gaat EBSCO Information Services in op de COVID-19-pandemie, de trends die zij als gevolg hiervan ziet in de markt, en hoe de situatie voor iedereen een omslag betekent die zowel uitdagingen als kansen met zich meebrengt. Het artikel beschrijft hoe er snel gereageerd werd op de explosief gestegen vraag van zowel medisch professionals en wetenschappers als bibliotheken en informatieprofessionals naar betrouwbare, actuele en overzichtelijke informatie. Vervolgens wordt ingegaan op trends die naar aanleiding van de pandemie zichtbaar werden op het gebied van e-tijdschriften en e-books, met onder meer een aanzienlijke stijging in gebruik van digitale bronnen en een toename van openbaar beschikbare content. Tot slot wordt er een korte blik geworpen op de toekomst.

A wealth of information: CAS resources expediting the development of vaccines and therapeutics for covid-19

Paul PETERS, CAS, Division of the American Chemical Society

Sinds het uitbreken van het SARS-CoV-2 virus en de daarmee verwante COVID-19 ziekte in begin 2020 is er een grote hoeveelheid publicaties verschenen in wetenschappelijke tijdschriften en octrooien. Voor de ontwikkeling van nieuwe laboratorium experimenten en computermodellen hebben de wetenschappers een grote hoeveelheid gegevens nodig uit deze publicaties. CAS, een organisatie die de literatuur op chemisch en biomedisch onderzoek al ruim 110 jaar ontsluit heeft nu een speciaal portaal beschikbaar gesteld met gegevens die wetenschappers kunnen helpen om zo snel mogelijk nieuwe diagnose-, behandelings- en preventiemiddelen te kunnen ontwikkelen. 

Enseigner la gestion de l’information et de la documentation en période de confinement : expérience à la Haute École Bruxelles-Brabant, section bibliothécaire-documentaliste (campus IESSID)

Natacha WALLEZ, Haute École Bruxelles-Brabant, campus IESSID

Op de avond van 13 maart 2020 ging de Bibliotheek en Documentatie afdeling van de Haute École Bruxelles-Brabant (IESSID), net als al het hoger onderwijs in Franstalig België, in afzondering. Dit artikel heeft betrekking op de ervaring met afstandsonderwijs die in deze periode is opgedaan.

Pandemie

Guido CLOET

Une pensionnée en I&D et l’information sur le covid-19

Simone JÉRÔME, Université de Liège

Een gepensioneerde dame in I&D die in quarantaine zit, gaat op zoek naar informatie over Covid-19 en vergelijkt de bronnen die zij op het internet gevonden heeft. OP basis van wat zij gelezen heeft, stelt zij zich vragen over een pandemie waarvan een ongecontroleerde groei en het winstbejag steeds erger worden. Ze trekt een vergelijking met de ontwikkeling van de wetenschappelijke onderzoeksliteratuur die aan dezelfde eisen onderworpen is. Ze gaat terug naar de historische bronnen om het ogenblik vast te leggen waarop het gemeenschappelijk goed van de kennis ontglipt aan de Wetenschap om in de Economie terecht te komen. Zij onderzoekt de fasen van de ontwikkeling van de wetenschappelijke informatie waarbij de komst van de digitale technieken de dragers, methoden en selectietools verandert. Ze pleit voor een herovering van het veld door de onderzoekers zelf en de volledige hervorming van een systeem dat de excessen ervan tot in het absurde geleid heeft.

La science ouverte au temps de la covid-19

Bernard RENTIER, Université de Liège

In zeer korte tijd heeft de COVID-19 pandemie zich over de hele wereld verspreid. Het tempo van de wetenschappelijke publicaties over dit onderwerp versnelde exponentieel in traditionele wetenschappelijke tijdschriftenjournalen, maar vooral op preprint servers. Niet al dit werk is a priori betrouwbaar en het bekijken van de gegevens is een uitdaging geweest voor peers, editors en reviewerslezers. Het sociale-mediadebat op sociale media is net zo dramatisch gegroeid. Deze evenementen hebben een sterke invloed gehad op de wetenschappelijke communicatie door het deponeren van onderzoek op preprint servers tot het favoriete communicatiemiddel tussen onderzoekers te maken, door peer revisie vóór publicatie in ‘peer-reviewed’ tijdschriften aan te moedigen en door gebruik te maken van social media-instrumenten om deze acties sneller, breder en transparanter te maken, in overeenstemming met de beginselen van Open ScienceWetenschap.

COAR recommendations for discovery of covid-19 resources in repositories

Recommendations by the Confederation of Open Access Repositories (COAR)

How open science elevates collaboration in covid-19 research – the road to open science

Emilie HERMANS et Inge VAN NIEUWERBURGH, Ghent University Library

De huidige COVID-19-pandemie is een bedreiging die snelle kennisuitwisseling en -transparantie noodzakelijk maakt.  Deze tijd toont onweerlegbaar aan hoe doorslaggevend vrij beschikbare wetenschappelijke informatie kan zijn voor de maatschappij. Hoewel de realisatie van een volledig open en transparante onderzoekspraktijk, met toegankelijke en uitwisselbare onderzoeksresultaten, nog verder moet worden ontwikkeld, geven beleid en infrastructuur nu al effectieve manieren aan om COVID-19-onderzoek te versnellen. In dit artikel bespreken we hoe Open Science een cruciale manier van denken is geworden in de huidige onderzoekspraktijk, hoe Open Science-principes hun sterkte aantonen in tijden van crisis en hoe bestaande infrastructuur kan worden ingezet als verzamelaars van open COVID-19-onderzoek.

Letter to scholarly publishing community

An open letter signed by chief science advisors, ministers and leaders

Een oproep aan de wetenschappelijke uitgeverswereld om Covid-19 en coronavirus publicaties en de gegevens die hen ondersteunen onmiddellijk toegankelijk te maken via openbare opslagplaatsen ter ondersteuning van de lopende inspanningen op het gebied van de volksgezondheid. Talrijke groepen binnen de wetenschappelijke publicatie gemeenschap hebben gereageerd op de oproep om COVID-19 onderzoek en gegevens openbaar te maken.

Copyright compulsory licences during the covid pandemic: a view from the UK

Charles OPPENHEIM, Robert Gordon University, Aberdeen, Scotland

De internationale auteursrechtverdragen (die het Verenigd Koninkrijk heeft ondertekend) en de lokale Britse auteursrechtwetgeving maken het mogelijk dat de regering om dringende nationale beleidsredenen dwanglicenties (“compulsory licenses”) op elk werk op het gebied van auteursrechten oplegt. Dergelijke bevoegdheden zijn tot nu toe zelden gebruikt, en zelfs dan nog, meestal alleen om enkele illegale handelingen aan de kaak te stellen in plaats van om medische redenen van nationaal beleid. Een benadering van de Britse regering om gebruik te maken van haar bevoegdheden om dwanglicenties op te leggen aan publicaties die tijdens de COVID-pandemie van nut zouden kunnen zijn, werd door de Britse regering verworpen. In dit document wordt betoogd dat de redenen voor de afwijzing misleidend en juridisch onjuist waren. In het artikel wordt aanbevolen dat de Britse regering de zaak heroverweegt en het gebruik van dwanglicenties voor bepaalde beperkte doeleinden tijdens de pandemie serieus in overweging neemt.

Ensuring data privacy as we battle covid-19 – OECD policy responses to coronavirus (COVID-19)

Secretary-General of the OECD

De OESO verzamelt gegevens, informatie, analyses en aanbevelingen met betrekking tot de gezondheids-, economische, financiële en maatschappelijke uitdagingen van het coronavirus (COVID-19).

Data together covid-19 appeal and actions 

Statement by the DATA TOGETHER organisations

A foresight framework for information and documentation professionals – how to find information about the future

Lieve VAN WOENSEL, European Parliamentary Research Service

Dit artikel exploreert de mogelijkheden van foresight- of toekomstverkenningspraktijken voor informatie- en documentatie (I&D) professionals bij het verzamelen van informatie over wat mogelijk kan gebeuren in de toekomst, inclusief het weinig waarschijnlijke. Planmatige toekomstverkenning kan helpen een breder beeld te krijgen van huidige situaties en ontwikkelingen, alsook hun mogelijke impact in de toekomst, en aldus bijdragen tot het verhogen van de kwaliteit van het dagdagelijks werk.

Deze paper schetst de mogelijke functionaliteit van foresight methodes voor I&D professionals en geeft informatie over foresight-opleiding en -training, foresight-netwerken en -organisaties. Vervolgens beschrijft de auteur praktische aspecten van foresight, zoals het bestuderen van gewenste en ongewenste mogelijke evoluties, beoogde en ongewilde consequenties van ontwikkelingen en beslissingen, alsook de concepten van ‘harde’ en ‘zachte’ impact van nieuwe wetenschappelijke ontwikkelingen op de maatschappij. Verdere secties zijn gewijd aan praktische richtlijnen voor een toekomst-bestendige I&D aanpak, onder de vorm van vier aanbevelingen: (1) steeds het brede plaatje zien; (2) systematisch elk onderwerp analyseren in een 360 graden-benadering, waarvoor de STEEPED methode een handige richtlijn is; (3) het exploreren van mogelijke vooroordelen bij de analyse van beschikbare informatie, en (4) het stellen van ‘Wat als…?’ vragen om een dieper inzicht te krijgen in uitdagingen voor de toekomst.  Tot slot bevat deze paper enkele reflecties over het verkennen van het ‘nieuwe normaal’ na COVID-19.

De heilige corona

Hans GEYBELS, KU Leuven

Op een haast onwaarschijnlijke wijze kreeg een tweede-eeuwse martelares plots een tweede leven als geneesheilige tegen epidemieën. Nieuwe media zorgden wereldwijd voor een razendsnelle bekendheid van haar naam en haar patronaat. Dat er een loopje werd genomen met de historische werkelijkheid is in het hele verhaal steeds secundair geweest. De coronatijd schortte het vieren van de eucharistie enkele maanden op, maar aan de religieuze volkscultuur kon het virus niet raken. Alle getuigen zijn het erover eens dat mensen hun bedevaartsoord bleven bezoeken en dat ze daar de rituelen bleven uitvoeren die ze altijd al gewoon waren om te doen.

Fact checking et covid-19 : suggestions à l’usage des professionnels de l’information en temps d’ ”infodémie”

Michèle ORBAN, veille-attitude.com

Dit artikel is zowel een fake news decoder als een toolbox. Het zal de meest voorkomende redenen uitleggen om hun identificatie te vergemakkelijken. Het zal dan een reeks hulpmiddelen en reflexen ontwikkelen die moeten worden ingevoerd om de vele valkuilen te vermijden die op het Web worden verspreid. Tenslotte zal het zich concentreren op de verschillende punten van de Belgische en Europese programma’s in hun strijd tegen desinformatie.

Dat andere viraal

Toon LOWETTE, Consulent (retired)

Met verslavende algoritmes wordt informatie zonder enig respect voor waarheid of mensenrechten tot desinformatie vervormd en selectief viraal verspreid. De confirmation bias wordt georganiseerd. Ik begin er goed in te worden in gesprekken die mensen te herkennen die hun kennis over de pandemie alleen uit sociale media halen.

Retracted Covid-19 papers and the levels of ‘citation pollution’: a preliminary analysis and directions for further research

Wynand VAN DER WALT, Rhodes University
Kris A. WILLEMS, Belgium Campus ITversity / Botlhale Village
Wernher FRIEDRICH, Belgium Campus ITversity
Sylvester HATSU, Accra Technical University
Kirstin KRAUSS, University of South Africa (UNISA)

Retraction Watch houdt een “lopende lijst” bij van ingetrokken papieren over Covid-19-gerelateerd onderzoek. Eind september 2020 waren drieëndertig ingetrokken Covid-19 papieren op de lijst geplaatst. We hebben deze ingetrokken papieren geanalyseerd, waarbij we ons specifiek hebben gericht op de manier waarop ze zijn geciteerd door review papers, en vervolgens op de manier waarop ze zijn doorgedrongen en mogelijk vervormd in het publieke discours en het legitieme onderzoek naar Covid-19. De studie toont aan dat er behoefte is aan meer diepgaande studies die zich richten op het fenomeen van de citatievervuiling. We tonen aan dat de “Covid-19-publicatierace”, versterkt door een druk om te publiceren onderzoekscultuur, de gepubliceerde wetenschap over Covid-19 vertekend heeft. We benadrukken de urgentie om de populaire media en kritische besluitvormers te betrekken bij het maken van een onderscheid tussen twijfelachtige en legitieme wetenschap. We benadrukken ook het belang van het tijdig aanpakken van onrechtmatig onderzoek, zowel vanuit het oogpunt van wetenschappelijke communicatie als vanuit het oogpunt van de kwaliteit van het onderzoek.

De coronacrisis bekeken door een epistemologische lens

Pascal DEBRUYNE, Odisee Hogeschool
Brecht DE SMET, UGent
Karim ZAHIDI, UAntwerpen & UGent 

In deze bijdrage vragen de auteurs zich af welke kennis nodig is om de maatschappelijke problemen op te lossen die door de pandemie worden veroorzaakt. Ze argumenteren dat deze vragen niet afzonderlijk van elkaar beantwoord kunnen worden en dat deze problemen enkel aangepakt kunnen worden wanneer kennis op een geïntegreerde en niet-hiërarchische manier wordt geproduceerd. Vanuit deze vaststelling dringen zich een aantal andere vragen op: wie produceert kennis? Over welke kennis beschikken we? Hoe komt deze kennis tot stand? Welke kennis wordt als waar en relevant beschouwd – en wie bepaalt dit? Hoe kunnen we de wetenschappelijke kennisproductie over Corona kritisch onder de loep houden zonder deze te relativeren en ons handelen te verlammen?

De civil-military engagement group & desinformatie rond covid-19 in Afrika

Ruben HUYLEBROECK, Civil-Military Engagement Group

Sinds enige tijd zijn termen zoals ‘fake news’ en desinformatie buzzwords die zeer frequent aan bod komen in het dagelijkse nieuws. Deze concepten vormen echter een bedreiging voor onze Westerse waarden, het democratische proces binnen onze samenleving en zelfs de veiligheid van onze Belgische bevolking. Desinformatie en fake news kunnen echter ook een invloed hebben op Belgen buiten de grenzen van ons grondgebied, zoals Belgische militairen die in het buitenland een opdracht uitvoeren. Sinds enkele jaren beschikt Defensie hiervoor over een gespecialiseerde eenheid, namelijk de Civil-Military Engagement Group, die onder andere het opsporen, analyseren en weerleggen van desinformatie tegen Belgische militairen in het buitenland als opdracht heeft. 

Infowar – een information war room in tijden van covid-19

KN & HW, Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid (ADIV)

Internet is niet meer weg te denken uit ons dagelijkse leven en heeft voor een enorme ommezwaai in onze manier van denken en handelen. Deze evolutie, samen met de technologische veranderingen zorgen voor vele uitdagingen. 
De beïnvloeding door statelijke en niet statelijke actoren nemen ook toe. ZIj proberen, door in te spelen op de bekommernissen van onze maatschappij, het publiek te beïnvloeden. Tijdens de COVID-19 pandemie hebben voornamelijk Rusland en China een voorname rol gespeeld in de beïnvloeding van de Belgische bevolking.

Crise sanitaire, crise cyber ? Ou comment la covid-19 a impacté le cyber-espace

Phédra CLOUNER, Centre for Cybersecurity Belgium (CCB)

Samen met de explosie van de nieuwe technologieën is de cyberbedreiging steeds meer aanwezig. Deze nieuwe technologieën bieden ons talloze opportuniteiten en vereenvoudigen in grote mate alle aspecten van ons privéleven en van ons beroepsleven. Het is dankzij deze laatste dat, tijdens de gezondheidscrisis die iedereen getroffen heeft, de organisaties konden blijven verder werken door veralgemening van het telewerken. Maar de cybercriminelen gebruiken deze nieuwe technologieën als medium voor hun aanvallen en hebben tijdens deze moeilijke periode hun aanpak gewijzigd.

Na herinnerd te hebben aan het Centrum voor Cybersecurity België en zijn doelstellingen en doelpubliek, sommen wij nog eens de belangrijkste cyberbedreigingen op en bestuderen wij de wijze waarop deze criminelen COVID-19 gebruikt hebben als voorwendsel voor hun aanvallen. Wij komen ook terug op de concrete maatregelen die het Centrum voor Cybersecurity België genomen heeft en neemt om deze aanvallen te bestrijden en de tools die ter beschikking staan van de organisaties.

Civictechhub.org – organize organisations during crises

Anonymous contribution, CivicTechHub

Een menselijke crisis brengt natuurlijk een kritische massa teweeg van mensen die geïnteresseerd zijn in het verzachten, overwinnen en oplossen van de crisis, in een of meer van haar aspecten. Om dit te kunnen doen, moeten mensen zich organiseren. Door enkele voorbeelden te laten zien waarmee gevestigde instellingen te maken hebben wanneer ze proberen te voldoen aan essentiële behoeften tijdens een crisis, pleit deze paper voor een gecentraliseerd platform zoals CivicTechHub.org waar alle lagen van de burgermaatschappij op een zinvolle manier kunnen bijdragen aan het vinden van oplossingen en het ontvangen van de nodige kredietwaardigheid, terwijl het mogelijk is om samen te werken, projecten te beoordelen en te valideren.

Archimag-onderzoek: telewerken onder informatieprofessionals

De resultaten van de enquête werden gepubliceerd in een artikel in de papieren versie van het tijdschrift, maar ook online. De infografie wordt, met toestemming van Archimag, op de volgende pagina weergegeven.

De rol van de task force ‘data & technology against corona’

eGezondheid, Portaal van de diensten eGezondheid

De Task Force ‘Data & Technology against Corona’ was actief van einde maart 2020 tot medio mei 2020. De Belgische autoriteiten hebben via deze website voortdurend nuttige toepassingen en platforms met betrekking tot de strijd tegen covid-19 geëvalueerd. Dit korte artikel vat de rol van de Task Force samen.

How solidarity went viral in Belgian cities during covid19

Bart WOLPUT, Give A Day

#OurCityHelps begon als een kleine solidariteitscampagne op 13 maart, maar kwam in een enorme solidariteitsgolf terecht. Wij – Giveaday.be is een Belgische burgerbeweging – hebben besloten om het bijbehorende platform impactdays.co gratis ter beschikking te stellen aan de gemeenten om zo dringende coronabijstand tussen de buren mogelijk te maken. We hadden dit resultaat niet verwacht. In de volgende 2 maanden bundelden meer dan 300 steden hun krachten, activeerden meer dan 100.000 vrijwilligers en bereikten 4 miljoen mensen met de 5 grootste Corona Challenges.

Wat is Strava en hoe wordt het gebruikt?

Koen VERLEDENS, Stad Roeselare

Strava is een van de bekendste en meest gebruikte sportapplicaties ter wereld. De app heeft tal van analysemogelijkheden, maar kent ook een social media functie. De app wordt meest gebruikt door lopers en fietsers. Stad Roeselare gebruikt de app reeds een aantal jaar in functie van extra inzet op loopbeleving. Tijdens de coronacrisis sloegen mensen massaal aan het sporten en kende het aantal Strava-gebruikers een grote stijging. De app voerde naar aanleiding daarvan een aantal wijzigingen in functionaliteit door. Stad Roeselare maakte handig gebruik van de app om de vele lopers vast te houden en te blijven triggeren tijdens deze speciale periode.

Culture at a crossroad: how covid-19 is accelerating the digital transformation of the cultural heritage sector

Harry VERWAYEN, Europeana Foundation

De COVID-19 pandemie heeft de culturele sector op slag veranderd. Gedigitaliseerde collecties kregen een nieuwe rol en werden centraal gesteld om bezoekers te engageren – online. Voor een sector die zoveel instellingen telt die pas aan het begin staan van hun digitale transformatie was deze verandering een ware openbaring. Het belichtte wat mogelijk was met digitaal cultureel erfgoed, technologie, en een beetje verbeelding. Maar het liet ook de verschillen in ontwikkeling en mogelijkheden zien – de organisaties met de middelen om in zich in een digitale wereld te begeven tegenover instellingen die nog niet effectief in een online omgeving kunnen functioneren. De missie van het Europeana Initiatief is om culturele erfgoedinstellingen in staat te stellen om tot digitale transformatie te komen. In dit artikel leggen wij uit hoe de pandemie zorgt voor een stroomversnelling, en lichten wij het werk toe dat wij ondernemen om deze ontwikkeling te ondersteunen.

Nationale veiligheidsradeloosheid

Stijn DE PAEPE, Dichter

S’informer à l’ère du coronavirus : enjeux et ressources

Alexia BRUMAGNE en Maïté CUVELIER, Cultures&Santé

De “gezondheidsgeletterdheid” wordt omschreven als de mate waarin individuen beschikken over het vermogen om toegang te hebben tot informatie, om deze informatie te begrijpen, te evalueren en te gebruiken met het oog op het behouden of verbeteren van hun gezondheid en de gezondheid van hun omgeving. De epidemie Covid-19, een wereldwijd en tot op heden ongekend fenomeen voor de huidige generaties, heeft de moeilijkheden aangetoond waarmee iedereen geconfronteerd wordt bij het beheer van informatie met betrekking tot de gezondheid en de evaluatie ervan. Om de aandacht te vestigen op deze uitdaging en de betrokkenen te ondersteunen, heeft Cultures&Santé, een vzw voor de bevordering van de gezondheid en van permanente vorming, meerdere bronnen gepubliceerd. Dit artikel geeft er een voorstelling van, vanuit een reflectie over de huidige context van de epidemie en de impact ervan op de verwerking van de informatie. Dit artikel geeft er een voorstelling van, vanuit een reflectie over de huidige context van de epidemie en de impact ervan op de verwerking van de informatie.

De impact van de corona pandemie op de Boekenbeurs en Boek.be vzw

Linde DESSOY en Evi WERKERS, Kenniscentrum Boek.be vzw

Bij het grote publiek is Boek.be vooral bekend als organisator van de Boekenbeurs, maar het is niet de enige activiteit die Boek.be verricht. Een van de kerntaken is de monitoring van de markt en het stimuleren van onderzoek naar de boekenmarkt. Ook tijdens deze pandemie werd daar op ingezet.

Onderzoekscommissies & de expert-documentalist, bibliothecaris, documentalist en archivaris…

Reactie gesprokkeld door Dominique VANPÉE

Als historicus en informatieprofessional was Dominique Vanpée altijd op zoek naar antwoorden op zijn vragen bij de bron zelf. Met de coronacrisis en de verwarring die we bij onze beslissers hebben gezien, liep hij vooruit op een praktische vraag die zou rijzen naar aanleiding van eventuele democratische debatten die licht zouden werpen op de oorzaken ervan.

Zo vroeg hij zich af wat de rol is van de informatieprofessionals bij het verzamelen van informatie voor een eventuele parlementaire onderzoekscommissie die voor dit doel zou opgericht worden. Hij vroeg Joris Vanderborght, Archivaris van de Kamer van Volksvertegenwoordigers.

IFLA signs joint statement with IATUL on publisher pricing

Joint statement by
Christine MACKENZIE, IFLA
Charles ECKMAN, IATUL

Verslag
The role of libraries during the COVID-19 pandemic

Ghislaine DECLEVE