In deze editie van Bladen voor Documentatie, volume 2017/4 (al!), volgen we weer het laatste nieuws op over onze beroepen en de activiteiten van onze vereniging. We hebben het onder andere over de verschillende manieren waarop we het internet kunnen gebruiken voor documentatie en informatie. Soms vergeten we dat het internet nog maar zo’n 20 jaar wijdverspreid is. De “digitale revolutie” die tien tot twintig jaar na de opkomst van persoonlijke computers uitbrak, heeft de professionele wereld en het leven van iedereen grondig door elkaar geschud!
Om te beginnen hebben we een minidossier over de 70e verjaardag van de ABD-BVD, die we in september vierden in het Belgisch Stripcentrum in Brussel. Het was een feestelijke, leerrijke en onvergetelijke dag. De voorzitter van onze vereniging, Guy Delsaut, vertelt ons in zijn voorwoord wat deze verjaardag voor onze vereniging betekent. Daarna leest u hoe de schrijver van deze column dit zeer geslaagde evenement heeft ervaren. Tot slot is er ook het verslag van Arnaud Seeuws over zijn interview met Olivier Speltens, een stripauteur die ons kwam toespreken over zijn beroep. Het interview werd gevolgd door een gesprek met het publiek.
De bibliotheken, in het bijzonder die van hogescholen en universiteiten, ondergaan grondige structurele veranderingen om te voldoen aan de behoeften van hun publiek. De huidige tendens is dat er “learning centers” worden geïnstalleerd, een onderwerp dat in ons Doc’Moment van december aan bod komt. Nog een cruciaal aspect van het werk van bibliothecarissen en documentalisten: lezers leren hoe ze documenten kunnen opzoeken. Dat is het onderwerp van het artikel van Noémie Claux en Aurélie Maroquin: Nieuwe vaardigheden leren beheersen: Appollodoc. Het artikel gaat over het ontstaan van een online opleidingsmodule die ze hebben ontworpen voor de studenten aan de Haute Ecole Léonard de Vinci: Parnasse-ISEI. De metafoor van Apollo is gepast, maar ook gedurfd: via opeenvolgende stappen moet men nieuwe vaardigheden “veroveren”!
Een van de twee laureaten van de ABDBVD Prijs 2017, Margot Waty, heeft een artikel geschreven over een onderwerp dat nog vrij onbekend is: Opening van het Domain Name System in 2012. De impact van nieuwe gTLD’s op de markt. Een korte samenvatting van dit innovatieve artikel: het analyseert de gevolgen van nieuwe domeinnamen op het internet (via het ‘Domain Name System’). Domeinnamen zijn de menselijk leesbare vertaling van IP-adressen. Deze markt is op enkele jaren tijd erg gegroeid; de doelstellingen van deze liberalisering hebben invloed op de economie, maatschappij en politiek.
De toegang tot kennis en het delen ervan: dat zijn de fundamenten van de wetenschappelijke vooruitgang en de menselijke vooruitgang in het algemeen. Dat is het onderwerp van het artikel van Laurence Thys en François Dessailles, bibliothecarissen aan de Universiteit van Luik: Open Acces in Franstalig België voor wetten en juristen: binnenkort realiteit? Het gebruik van het internet komt deze verspreiding van kennis alleen maar ten goede: dat is de filosofie van de Open Access-beweging. De auteurs maken de balans op over hoe het met de wetten in Franstalig België gesteld is met betrekking tot deze bevrijdende werkwijze.
De Belgische wet heeft zich in mei 2016 aangepast aan deze evolutie en aan de Europese regelgeving over persoonsgegevens. Pierre-Yves Thoumsin, jurist, geeft ons een duidelijk overzicht in zijn artikel: De algemene verordening gegevensbescherming: De nieuwe verplichtingen in vogelvlucht. Dit is een reactie op de aanwezigheid van verschillende en vaak gecontroleerde gegevens op het internet, wat soms “Big Data” wordt genoemd (een referentie naar “Big Brother” uit het boek 1984). Het is belangrijk dat organisaties zich aanpassen aan de verplichtingen in de algemene verordening gegevensbescherming (AVG). Ik wil hieraan toevoegen dat dit ook geldt voor te nieuwsgierige particulieren: we moeten ons ook bewust zijn van onze rechten wat betreft ons privéleven. De auteur heeft de nieuwe AVG besproken in het Doc’Moment van september.
Veel leesplezier! 2018 wordt een goed jaar voor de ABD-BVD en haar leden, zelfs nog beter dan 2017. We hebben heel wat activiteiten op het programma staan! U kunt zich onder andere verwachten aan: vier edities van de Bladen voor Documentatie; acht tot tien maandelijkse opleidings- en informatieve bijeenkomsten, de Doc’Moments; een ontmoetingsworkshop met dienstverleners en natuurlijk ons niet te missen debat: het jaarlijkse Inforum, dat in mei plaatsvindt in de Koninklijke Bibliotheek! Bovendien wordt op deze dag de ABD-BVD-Prijs 2018uitgereikt aan de schrijver van een innovatief stuk. Hou onze website in het oog om op de hoogte te blijven. Ik wens u en uw naasten persoonlijk en uit naam van het bestuur een prachtig 2018!
Alain REISENFELD
70 jaar Belgische Vereniging voor Documentatie (ABD-BVD)
Op 28 september 2017 vierde de ABD-BVD zijn 70-jarig jubileum in het Belgisch Stripcentrum. Na een inleidende toespraak door de directeur-generaal van het museum en het bezoek van de instelling, kregen we de kans om Olivier Speltens, Belgische stripauteur, te interviewen. Dit artikel reproduceert schriftelijk de inhoud van het mondelinge interview dat uitgevoerd werd.
À la conquête de nouvelles compétences…Appolodoc, notre outil e-Learning sur la recherche documentaire
Noémie CLAUX, étudiante de la Haute École Bruxelles-Brabant (HE2B), Stagiaire à la bibliothèque de la Haute École Léonard de Vinci, Parnasse-ISEI. Aurélie MAROQUIN, Bibliothécaire-documentaliste, Bibliothèque Vinci, Haute École Léonard de Vinci, Parnasse-ISEI
Appolodoc is een e-platform gewijd aan het leren van documentair onderzoek. Het werd door Noémie Claux voor haar eindwerk in gang gebracht en is door Aurélie Maroquin en haar collega’s uit Haute École Léonard de Vinci voortgezet. Appolodoc is ontworpen voor beginners die documentaire onderzoeken moeten uitvoeren. Dit artikel zal de belangrijkste stappen doorlopen die bijgedragen hebben aan de creatie van Appolodoc, tot aan zijn verspreiding bij de doelgroepen. De lezer zal ontdekken wat zich achter de schermen afspeelt door de ervaring te delen van bibliothecarissen voor wie het uitbreiden van hun scala aan vaardigheden het echte issue vormt van het beroep.
Ouverture du Domain Name System de 2012 – Impacts de l’arrivée des new gTLD sur le marché
Margot WATY, diplômée du MaSTIC (Université Libre de Bruxelles) en ABD-BVD Prijswinnares 2017
Het Domain Name System (DNS) is een netwerkprotocol waarmee unieke identificatie-adressen op het internet worden beheerd. De domeinnamen die wij te zien krijgen, zijn de menselijk leesbare “vertaling” van IP-adressen. De toekenning ervan heeft gevolgen op drie vlakken: technisch, economisch en politiek. In 2012 werd het DNS geopend en kwamen er honderden nieuwe extensies bij. Dit artikel behandelt de belangrijkste lectuur over dit onderwerp en over de doelstellingen en de impact van de opening van het systeem.
Laurence THYS, Conseillère juridique, Université de Liège – Direction générale du Réseau des Bibliothèques François DESSEILLES, Responsable scientifique (droit et criminologie), Université de Liège – Bibliothèque Léon Graulich
Dit artikel geeft uitleg over het juridische kader rond de Open Access-beweging in België en analyseert de werkmethodes omtrent Open Access in het juridische milieu. Wat betreft dit juridische kader, merken we dat zowel de federale overheid als die van de Franse Gemeenschap van België deze beweging willen steunen en de vrije verspreiding van de resultaten van wetenschappelijk onderzoek promoten, zeker als dit gedeeltelijk of volledig gefinancierd is met overheidsgeld. De besproken teksten zijn zeker niet foutloos, maar toch vormen ze een vooruitgang die de auteurs de moeilijke taak bespaart te onderhandelen met uitgevers over het recht om hun bijdragen in een repertorium op te nemen, ongeacht hun toestemming. De analyse van de werkwijze in het juridische milieu concentreert zich in de eerste plaats op die van de Belgische juridische uitgeverijen en toont aan dat ze heen en weer slingeren tussen tevredenheid met de status quo en uitkijken naar de individuele of collectieve mogelijkheden van Open Access. Daarna gaat de interesse uit naar de wetenschappelijke en juridische documentatie die vrij beschikbaar is, gebaseerd op een onderzoek over het klassieke publicatiemodel in de juridische doctrine, wordt een van de nieuwe verspreidingskanalen van deze publicaties (juridische blogs) besproken en eindigt het artikel met enkele voorbeelden van hoofdzakelijk of deels juridische tijdschriften die vrij beschikbaar zijn. Tot slot werpt het een blik op de werkmethode in de universitaire wereld en enkele initiatieven op dit vlak.
Règlement général sur la protection des données – Tour d’horizon des nouvelles obligations
Pierre-Yves THOUMSIN, Avocat au barreau de Bruxelles spécialisé en droit de la propriété intellectuelle et Assistant à l’Université libre de Bruxelles (ULB)
Persoonsgegevens zijn een uitdaging geworden zowel voor wie ze ter beschikking stelt als voor de gebruiker. De nieuwe “Algemene Verordening Gegevensbescherming” (AVG), van kracht sinds mei 2016, laat aan bedrijven en organisaties tot 25 mei 2018 de tijd om aan de nieuwe eisen te voldoen. Vanaf nu dienen dan ook de nodige maatregelen getroffen te worden om de overgang naar de nieuwe regeling vlot te laten verlopen. Het artikel biedt een voorstel om kennis te nemen van de basisbegrippen van de verwerking van persoonsgegevens, en van de nieuwe rechten en plichten ingevoerd door de AVG. Wat zijn de gevolgen voor de verwerking van persoonsgegevens? Hoe dient dagdagelijks omgegaan te worden met de juridische vereisten? Hoe de regelgeving naleven?
