Bladen voor Documentatie 2017/1 (maart 2017)
Woord vooraf
1996! Ongetwijfeld een vruchtbaar jaar voor het informatiegebeuren: op 21 maart ging ons eerste Inforum door, op 6 december ging het samenwerkingsverband FELNET van start.
2016! Op 12 mei wordt voor een eenentwintigste maal Inforum georganiseerd onder de titel In information we trust!!!, op 20 oktober ging om het twintigjarig bestaan van FELNET in de kijker te zetten de studiedag Milieu in formatie uitformatie? door.
2017! Twee nummers van Bladen voor Documentatie zullen gevuld worden met de proceedings van deze studiedagen, over de laatste in een volgend nummer meer.
De tijd gaat snel, op mijn leeftijd te snel, maar in twee paragrafen twintig jaar laten voorbijvliegen is van het goede teveel. Meer dan twintig jaar kunnen we een beroep doen op gerenommeerde vakspecialisten uit binnen- en buitenland die actuele problemen op het vlak van de informatievoorziening behandelen. We volgen het aantal deelnemers nauwkeurig op sinds 2004 en met een jaarlijks wisselend aantal kunnen we vaststellen dat onze hoogdagen zich afspeelden in de periode 2005-2007 en 2011-2012 met bijna driehonderd deelnemers. Laat ons nog even teruggaan naar ons eerste Inforum. Net als nu werd ook toen de dag ingeleid door de voorzitter en afgesloten met een receptie. Er kwamen toen wel elf sprekers aan bod, de uiteenzettingen waren korter maar daarom niet minder indringend. Alhoewel ons beroep erg dynamisch is, zouden de onderwerpen van toen die van vandaag kunnen zijn: de problemen in verband met het digitaal verspreiden van informatie, het wetgevend kader, welke de verantwoordelijkheden zijn van de I&D professional.
Taken die een informatieprofessional ontegensprekelijk heeft, zijn het ter beschikking stellen van relevante informatie en het factchecken van die informatie en dat brengt ons meteen naar Inforum 2016 In information we trust!!!
Dagelijks worden we hiermee geconfronteerd. Het beste of misschien slechtste voorbeeld is de pers of toch een deel ervan. Indien we snel enkele berichten van het voorbije jaar bekijken, hebben we tal van voorbeelden. Een ervan is dat vice-premier Kris Peeters bij de besprekingen over een mogelijke indexsprong dikwijls werd omschreven met een ACV signatuur terwijl hij in werkelijkheid meer dan tien jaar aan het hoofd stond van de zelfstandigenorganisatie Unizo. Andere kwamen er onder meer na de trieste aanslagen van 22 maart waar vanuit een bepaalde politieke hoek werd gezegd dat sommige moslims dit zouden vieren terwijl voor zover we kunnen nagaan het parket geen processen verbaal heeft opgesteld of de daaropvolgende klopjacht op een van de terreurverdachten die op de VRT volgens sommigen te weinig aan bod zou zijn gekomen terwijl dit wel het geval was op een commerciële zender waar dan blijkbaar met een compilatie van andere beelden werd gewerkt. Of hoe alternatieve feiten blijkbaar toch geen presidentieel prerogatief zijn.
Wanneer we dit alles lezen, komt op een ogenblik ook de vraag in hoeverre wetenschappelijke informatie betrouwbaar is, wat met een medium als Wikipedia en hoe we uiteindelijk dienen om te gaan met de politiek, met wat in de pers verschijnt en met informatiebubbels. Alle aspecten kwamen ruim aan bod. De presentaties zijn op de ABD-BVD website te vinden. De proceedings van drie van de toelichtingen volgen in dit nummer van Bladen voor Documentatie.
Voor jullie op een zonnig terrasje (op het ogenblik dat ik dit editorial schrijf is er buiten een mooi winterzonnetje) dit nummer beginnen te doorspitten, dien ik nog iedereen te danken zonder wie het welslagen van Inforum onmogelijk zou zijn, naast de toehoorders, de sprekers en de moderatoren zijn dit vanzelfsprekend de Koninklijke Bibliotheek van België om haar infrastructuur ter beschikking te stellen, onze sponsors voor de editie 2016 Ebsco en LM en de mensen voor de logistieke ondersteuning namelijk de tolken, de hostessen en de technische ondersteuning door de Koninklijke Bibliotheek. Erkentelijkheid gaat ook naar onze Raad van Bestuur om mij opnieuw het vertrouwen te (hebben ge)geven om de werkzaamheden rond Inforum te coördineren en collega’s van de binnen ABD-BVD werkzame groep rond Inforum: Christopher die reeds jaren zijn bijdrage levert om mogelijke onderwerpen te bekijken, sprekers voor te dragen en talrijke logistieke taken op zich te nemen, Sara die er onder meer voor zorgde dat Inforum ook door niet-deelnemers van minuut tot minuut kon gevolgd worden en Michèle die in 2016 voor een eerste maal meewerkte en haar intrede zeker niet ongemerkt liet voorbijgaan met het zoeken naar een geschikt thema en naar potentiële sprekers en van onschatbare waarde was door de redactie van dit speciale nummer op haar te nemen.
Ik laat jullie nu rustig dit nummer doornemen. Noteer alvast in jullie agenda’s de datum voor het volgende Inforum 18 mei 2017, dit opnieuw in de Koninklijke Bibliotheek van België en zal gaan over de evoluties in de informatieve dienstverlening en de wijzigende gebruikers.
Marc Van den Bergh
In information we trust ! Inforum 2016 de l’ABD
Florence Richter, Rédactrice en chef de Lectures.Cultures
Het Inforum van de Belgische Vereniging voor Documentatie bestaat reeds twintig jaar! Dit werd gevierd op 12 mei 2016 in de Koninklijke Bibliotheek van België. Als thema voor het Inforum 2016 werd voor de betrouwbaarheid van informatie gekozen. In twintig jaar heeft de informatiewereld veel aan snelheid gewonnen en is de flux aan informatie overvloedig… Maar zijn wij daarom beter geïnformeerd? Niets is minder zeker…
Garantir l’exploitabilité des informations et des connaissances
Gilles Balmisse, Consultant indépendant, Co-Fondateur de KnowledgeAngels
Gelet op de snelle groei van het beschikbare informatievolume en het veelvoud aan applicaties die het mogelijk maken deze informatie te produceren, te delen en te verspreiden zijn organisaties zich beginnen interesseren aan een nieuw concept, namelijk de ontginbaarheid van deze informatie. Het betreft hier inderdaad deze kwaliteitsvolle informatie en kennis toegankelijk te maken op beveiligde wijze voor het geheel van de medewerkers. Om dit te bereiken moeten verschillende werkwijzen worden aangekaart wat het herwerken van het informatiebeheer betreft. Maar desondanks dat deze handelingen voor het merendeel misschien wel technisch zijn, mag men desalniettemin de menselijke dimensie als de daaraan gepaarde veranderingsgedragscode niet uit het oog verliezen.
Strijd om het feit : De opkomst van factcheckers binnen en buiten de journalistiek
Peter Burger, Docent en onderzoeker journalistiek en nieuwe media, Universiteit Leiden
Feiten verifiëren, de kern van het journalistieke métier, staat onder druk. Op afgeslankte redacties moeten minder journalisten meer nieuws produceren, in een politiek klimaat waarin zowel de feiten als de nieuwsmedia zelf onderdeel zijn van ideologische strijd. Tegelijkertijd bestaat er een groeiende beweging van factcheckers, binnen en buiten de nieuwsmedia. Zij checken en dubbelchecken, en ontwikkelen nieuwe methoden om feiten te controleren. De middelen daarvoor zijn nog nooit zo geavanceerd geweest als nu – en ze worden steeds beter. Maar wordt het nieuws beter van al die factcheckers? En het publieke debat?
Vérifier l’exactitude des informations de Wikipédia : Quelques astuces…
Guy Delsaut, Professionnel de l’information indépendant et Wikipédien
In 16 jaar is de gezamenlijke online encyclopedie Wikipedia uitgegroeid tot een essentiële bron van informatie. Zijn ontwerp zelve ondermijnt de betrouwbaarheid van de opgenomen informatie en geeft echter aanleiding tot veel discussie en controverse. Zonder blindelings aan te nemen of te verwerpen wat er gepubliceerd is, zal het gebruik efficiënter worden wanneer we op de hoogte zijn van de precieze werking en hoe de informatie kan getoetst worden. Het artikel bekijkt de herkomst van foute informatie en op welke manier de lezer de betrouwbaarheid kan nagaan. Een duik in Wikipedia backstage…