Bladen voor Documentatie 2010/4 (december 2010)
SPECIAAL NUMMER
I&D.eu: De informatie in hartje Europa
Woord vooraf
Europa! Sinds de Tweede Wereldoorlog heeft Europa een steeds indringender plaats ingenomen in onze persoonlijke en professionele levenssfeer. Meer dan 50 jaar gingen voorbij sinds de ondertekening van het Verdrag van Rome dat de oprichting inhield van de Europese Gemeenschap. Sindsdien ging het van Gemeenschap tot Unie, breidde het aantal lidstaten geleidelijk uit van de oorspronkelijke 6 tot de huidige 27 en evolueerde de bevoegdheid in een groeiend aantal domeinen.
België is als een van de stichtende leden en met zetel van een aantal Europese instellingen, zonder twijfel een van de landen die het meest geloven in deze Europese droom. Nadat ons land eveneens de eerste voorzitter leverde aan de Europese Raad verkozen door de 27 staats- en regeringsleiders, met name Herman Van Rompuy, nam België ook tij dens het tweede semester van 2010 voor de twaalfde maal het roterende voorzitterschap waar. Om dit op onze manier in de kijker te zetten, beslisten we om dit Europanummer uit te brengen of beter over de informatie in het hart van Europa.
Deze informatie is inderdaad essentieel geworden voor tal van I&D-professionals, zonder dan nog rekening te houden met de collega’s die deze informatie beheren binnen de instellingen verbonden aan Europa zoals de Europese Commissie, het Europees Parlement, de agentschappen, en meerdere in Brussel of elders aanwezige Europese associaties…
Dit nummer hebben we breed willen houden om een zo ruim mogelijk spectrum van domeinen te belichten opdat zoveel mogelijk van jullie hun gading zouden vinden. Twee belangrijke aspecten worden hier uitgewerkt: enerzijds de informatie en documentatie binnen de Europese instellingen (in brede zin) en anderzijds informatie over Europa die elders te vinden is en op welke manier deze info wordt ontsloten.
Europa is een voorname materie die we tot nu eigenlijk te weinig exploiteerden maar in volgende nummers van Bladen voor Documentatie zeker nog ter sprake zal komen, gelet op de nog lopende en vruchtbare contacten.
Verder kunnen wij jullie in het kader van onze maandelijkse BVD-vergaderingen op 28 januari 2011 reeds een bezoek aan de bibliotheek van het Europees Parlement aankondigen. Zeker inschrijven!
Het jaar sluit af met dit uitzonderlijk nummer en in naam van het volledige Publicatiecomité wens ik jullie schitterende eindejaarsfeesten en we zien elkaar volgend jaar voor vier nieuwe nummers van Bladen voor Documentatie.
Guy DELSAUT
La bibliothèque centrale de la Commission européenne : Une bibliothèque en mouvement !
Roland LAURENT, Chef adjoint d’unité, Commission européenne – Bibliothèque centrale
De centrale bibliotheek van de Europese Commissie verzamelt sinds 1958 monografieën, officiële publicaties, grijze literatuur en periodieken betreffende de ontwikkeling van het Europese project in al zijn beleidsdomeinen. De bibliotheek staat ter beschikking van het personeel van de Europese Commissie in Brussel en Luxemburg en staat open voor een gespecialiseerd extern publiek. Zij is voortrekker van het netwerk van de bibliotheken van de directo-raten-generaal van de Commissie en is lid van het samenwerkingsverband van institutionele of geassimileerde biblio-theken. Haar online catalogus is raadpleegbaar via het internet, de onlinediensten zijn voorbehouden aan het per-soneel van de Europese Commissie. De bibliotheek investeert sinds 10 jaar in het digitaal ter beschikkingstellen van informatie, het verbeteren van de uitwisselingsprojecten en de gebruiksvriendelijkheid, alsook aan een voortdurende dialoog met haar gebruikers.
ENTR’ your library
Anne WANIART, Responsable de la Bibliothèque, Commission européenne – Direction générale Entreprise et industrie
“ENTR your Library” verzamelt als bibliotheek informatie over industrie en onderneming in Europa en steunde haar uitbouw op drie pijlers: het naar waarde schatten van de digitale collectie en de grijze literatuur, het versterken als “bibliotheek-derde-plaats” en tenslotte vervolgens netwerking.
A research library at the European University Institute in Florence
Veerle DECKMYN, Director of the Library, European University Institute (EUI)
Het artikel bevat informatie over de oprichting, missie en activiteiten van het Europees Universitair Instituut (EUI). Dit internationaal instituut werd opgericht in 1972 door de zes oorspronkelijke lidstaten van de Europese Gemeen-schap met het doel een voortgezette academische opleiding te verstrekken aan doctorale onderzoekers en het onderzoek te bevorderen in de sociale wetenschappen op het hoogste niveau. Het artikel refereert naar de verschil-lende uitdagingen waarmee de onderzoeksbibliotheek van het EUI wordt geconfronteerd op korte en middellange termijn, met name met betrekking tot de collectievorming. Onderzoeksbibliotheken zijn momenteel in een over-gangsfase, gekenmerkt door de langzame verschuiving van een traditioneel paradigma – gebaseerd op de accu-mulatie en centralisatie van informatiebronnen – naar een gedistribueerd user-centered model. Deze verschuiving – die zeer geleidelijk en contrastvol tot stand kwam – zal het management en de rol van de bibliotheken en het ge-drag van de gebruiker veranderen.
e-Domec : Une politique globale de gestion des documents pour la Commission européenne
Éric PICHON, Assistant de la politique de gestion des documents et des archives, Commission européenne – Secrétariat général
Sinds 2002 heeft de Europese Commissie geleidelijk een uniform beleid ingevoerd voor het document- en ar-chiefbeheer in alle diensten. Dit beleid is opgenomen in het interne reglement van de Commissie en is als zodanig verplicht voor iedereen. Het beleid stoelt op drie hoofdlijnen. Ten eerste, de organisatiestructuur, waarbij elke dienst een verantwoordelijke aanwijst voor het documentbeheer. De tweede hoofdlijn betreft de hulpmiddelen. Het gaat hierbij om zowel archieftechnische hulpmiddelen, zoals het ordeningsplan en de bewaringslijst, en de ontwikkeling van nieuwe informaticatoepassingen. Tenslotte worden er uitgebreide trainingsmogelijkheden geboden aan het personeel in alle geledingen. Deze herziening van het document- en archiefbeheer steunt op de evaringen uit het verleden en zal in de toekomst de publieke toegang tot haar elektronische dossiers (in een eerste fase de gearchi-veerde en nadien de lopende) vergemakkelijken.
Le droit d’accès aux documents des institutions européennes
Marc MAES, Chef adjoint de l’unité “Transparence, relations avec les groupes d’intérêt et les organisations ex-térieures”, Commission européenne – Secrétariat général
Het recht op toegang tot documenten van de instellingen van de Europese Unie heeft zich geleidelijk ontwikkeld vanaf december 1993 als uitvloeisel van het Verdrag van Maastricht. Het op 1 december 2009 in werking getreden Verdrag van Lissabon breidt dit recht uit tot alle instellingen, organen en instanties van de Unie. De verordening inza-ke de toegang van het publiek tot documenten van de Europese Unie is vergelijkbaar met nationale wetgeving op dit gebied en sluit tevens aan op desbetreffende internationale verdragen. Deze verordening gaat uit van het prin-cipe dat ieder document toegankelijk is tenzij de openbaarmaking een uitdrukkelijk beschermd openbaar of particu-lier belang zou schaden. Het aantal verzoeken om toegang is sterk toegenomen in de periode tussen 2002 en 2008 en lijkt nu stabiel. Ondanks het feit dat meer dan 80% van de verzoeken wordt toegewezen, hebben de afwijzingen geleid tot een groot aantal klachten bij de Europese Ombudsman en tot een uitvoerige jurisprudentie. Op dit mo-ment is een voorstel tot herziening van de verordening in behandeling, waarbij wordt gestreefd naar meer actieve openbaarmaking en een nauwkeuriger omschrijving van de gevallen waarin documenten niet openbaar gemaakt kunnen worden.
Les éléments contenus dans cet article n’engagent que son auteur et ne peuvent en aucune façon être attribués à la Commission européenne.
La bibliothèque numérique European Navigator : Un trésor documentaire sur l’histoire de la construction européenne
Étienne DESCHAMPS, Chercheur, Centre Virtuel de la Connaissance sur l’Europe (CVCE)
Dit artikel stelt de digitale bibliotheek European NAvigator (ENA) voor. Al meer dan tien jaar ontwikkelt het Centre Virtuel de la Connaissance sur l’Europe (CVCE) ENA. ENA neemt actief deel aan nieuwe vormen van kennistoegang terwijl het betrouwbare informatie levert over de Europese constructie aan onderzoekers en het geïnteresseerde grote publiek. Voorbij de inzet verbonden aan de vorming tot (staats)burgerschap vormt ENA derhalve een uniek gereedschap in zijn soort voor het wetenschappelijk onderzoek en voor het onderwijs in dit domein.
Electronic access to documents and publications on the European Union: The role of the Archive of European Integration
Phil WILKIN, Social Sciences and West European Studies Bibliographer, Editor, Archive of European Integration, University of Pittsburgh – University Library System
Timothy S. DELIYANNIDES, Head, Department of Information Systems, University of Pittsburgh – University Library System
Archive of European Intergation (AEI) is een Open Access repository en archief voor fun-damenteel onderzoeksmateriaal over de Europese integratie en eenmaking. Het gaat vooral over onderzoeksmate-riaal dat in het verleden uitsluitend in een papieren editie beschikbaar was en daardoor niet steeds eenvoudig te-rugvindbaar of bruikbaar voor onderzoekers. De factoren die aanleiding hebben gegeven tot de oprichting van het AEI aan de University of Pittsburgh worden in het artikel uitgelegd. Verder wordt een gedetailleerd overzicht gege-ven van wat het repository omvat en het bronnenmateriaal zoals de officiële EU-publicaties en een uitgebreide col-lectie aan grijze literatuur over de EU. De rol van het AEI om EU-informatie toegankelijk te maken en de verhouding ervan met andere onlinebronnen wordt toegelicht. De verwachte groei en toenemend belang van het repository wordt beschreven.
What is behind the Joint Research Centre’s Publication Repository?
Jesus Felix POZUELO MORENO, Document Management Officer, European Commission’s Joint Research Centre (JRC)
De JRC Publications Repository is een onlinedienstverlening die toegang verschaft tot de wetenschappelijke pu-blicaties van het Joint Research Centre (JRC) van de Europese Commissie. Deze dienst werd in het leven geroepen ter ondersteuning van de centrale opslag, het beheer en het opzoeken in de gepubliceerde JRC-onderzoeksresultaten. De resultaten worden indien mogelijk full text aangeboden.
Tracking EU legislation
Paul CLARKE, Chairman, European Information Association (EIA)
Niettegenstaande het eerder ongenoegen van bepaalde lidstaten dat de Europese wetgeving uitsluitend op conto van de Europese Commissie gescheven wordt, bestaat er een gans wetgevingsprocessus van voorstellen, discussiëren en onderhandelen. Het artikel doorloopt deze processus aan de hand van de Milieuaansprakelijkheids-richtlijn (2004/35/EC) die teruggaat tot een COM-document uit COM (2002) 17 en in 1994 ook een antwoord staafde van de Commissie op een vraag van het Europees Parlement. Via een aantal bronnen zoals PreLex van de Europese Commissie en het Legislative Observatory van het Europees Parlement, wordt aangegeven waar relevante informa-tie kan gevonden worden en hoe er adequaat gebruik van te maken.
Des sites européens officiels plus ouverts, plus participatifs
Jacques RAYBAUT, Gestionnaire du blog europa-eu-audience
De officiële sites van de Europese Unie werden gecreëerd in het jaar 1995 en vertonen vandaag opmerkelijke bijzonderheden: zoals een noodzakelijke meertaligheid voor het begrip van het geschreven woord, een verreikende transparantie voor alle types van documenten alsook ter ontwikkeling van wetgevende procedures en rechtspraak. Niettemin blijven deze zaken voor verbetering vatbaar om een méér actieve deelname van de burger te bevorde-ren en het hergebruik van hun gegevens door de gemeenschap te stimuleren.
Praktische fiche
Een Europese richtlijn zoeken
Eric DAVIES, Coordinator, European Information Association (EIA)
Traduction et adaptation :
Blanche DE DONDER, Management-assistente in informatievoorziening, Cabinet Houthoff Buruma
Christopher BOON, Documentaliste juridique, Cabinet Liedekerke Wolters Waelbroeck Kirkpatrick
Deze fiche is afkomstig uit een verzameling van Factsheets verspreid door de European Information Association. Bladen voor Documentatie kreeg toestemming van EIA voor de opmaak van een Franse en Nederlandse versie voor dit speciaal nummer.
Docs in voorraad
European Trade Union Institute – ETUI Documentation Centre : De la coopération virtuelle à la fusion réussie
Christopher BOON, Membre du Comité de publication des Cahiers de la Documentation, Association Belge de Documentation (ABD-BVD)