Bladen voor Documentatie 2009/3 (september 2009)
SPECIAAL NUMMER
Inforum 2009
I&D: It’s all about people
Woord vooraf
Geruime tijd lopen we reeds met het idee om de artikels gepubliceerd in Bladen voor Documentatie een jaar na verschijnen, vrij digitaal ter beschikking te stellen. Sinds enkele dagen is dit werkelijkheid geworden.
Jullie kunnen op onze website de artikels (her)lezen uit de periode begin 1999 tot het nummer 2008/3. Telkens er een nieuw nummer op papier uitkomt, zal ook digitaal het nummer van een jaar geleden vrijkomen.
Van de gelegenheid maken we tevens gebruik om de rubriek op onze website voorzien voor de Bladen logischer in te richten, coherenter dan voorheen, meer… laat ons met een glimlach zeggen perfecter.
Om het opzoeken van de digitale teksten te vereenvoudigen, installeerden we tevens een zoekrobot.
Het digitaal ter beschikking stellen van deze artikels is slechts mogelijk door het individueel akkoord van elk der auteurs. We houden er dan ook aan ze nog een keer te danken. Tot onze spijt hebben we niet alle auteurs kunnen bereiken. Indien één van hen vaststelt dat we zijn artikel zonder expliciete toelating via het Internet vrij ter beschikking stellen, kan hij ons steeds contacteren en herstellen we de situatie.
Jullie zien en trouwe leden weten dat we als ABD-BVD-bestuur trachten zoveel mogelijk de evolutie binnen onze sector te volgen of zelfs voor te zijn, zoveel mogelijk te vernieuwen, zo weinig mogelijk in herhaling te vallen met de aangesneden onderwerpen in Bladen voor Documentatie, de thema’s voor de maandelijkse studienamiddagen of de Infora en de daarop uitgenodigde sprekers.
Een kleine, bijna niet nodig te vermelden vernieuwing, gebeurde ook in het kader van Inforum 2009. Voor het eerst sinds de jaarlijkse organisatie van Inforum slaagden we erin een gezamenlijke titel voor deze studiedag te hebben I&D: it’s all about people. Dit laatste weten we als professionals natuurlijk al lang, maar wilden het toch nog even in de kijker zetten. Uit de evaluatieformulieren van voorgaande Infora is gebleken dat de leden meer geïnteresseerd waren voor items die te maken hadden met het menselijke aspect eerder dan het technologische. Om deze redenen hebben we getracht deze te bundelen tot het thema van het voorbije Inforum. Informatie is voor onze sector een serieus item, hiervan zijn we met z’n allen overtuigd, maar het verlenen van de juiste informatie aan de gebruiker hangt voor een groot deel af van een goede vraagstelling en van de interactie tussen leverancier en vraagsteller waarbij de tevredenheid van deze laatste als elementair moet worden beschouwd. In een periode van “long life learning” zullen de nodige opleidingen ongetwijfeld kunnen bijdragen tot de verbetering van de dienstverlening. Dienstverlening die bij het speuren naar informatie gediend is met het beschikken over de nodige netwerken. Tot daar in een notendop waarover Inforum 2009 handelde: “It’s all about people” en dit geldt zowel langs de aanbod- als langs de vraagzijde.
Eenmaal het Inforum voorbij wordt reeds aan een volgende editie gedacht. Inspiratie voor potentiële onderwerpen wordt zoals reeds gezegd, steeds gevonden in de evaluatieformulieren. Hieruit blijkt ook geregeld dat jullie een meer naar de dagdagelijkse praktijk georiënteerd Inforum wensen. Daarom ook hier een vernieuwing. De voorbereiding van de vroegere Infora werd steeds gedaan door de ABD-BVD-werkgroep Inforum waarvan de leden een onderwerp trachten te vinden en dan op zoek gingen naar gerenommeerde sprekers of omgekeerd iemand kende een specialist in een bepaalde materie en daaromheen werd een studiedag uitgebouwd.
Om nog meer tegemoet te komen aan de wensen van onze leden denken we eraan om een uitwisseling van ervaringen te laten gebeuren, wel opgebouwd rond een centraal thema. We denken hierbij aan een gedachtenwisseling rond het belang van de (het) informatie(centrum) en de I&D-professionals: initiatieven die genomen werden om de zichtbaarheid binnen de organisatie of zelfs erbuiten te promoten, het realiseren van toegevoegde waarde door een doorgedreven dienstverlening naar de gebruikers toe, zelfs het onmisbaar worden voor de organisatie. Meteen sluit dit onderwerp aan bij dat van 2009.
Dit is het tweede opeenvolgende jaar dat we erin slagen een speciaal nummer uit te brengen rond het voorbije Inforum, waarbij we de sprekers bereid vonden om de door hen ontwikkelde stellingen nog een keer in een artikel uiteen te zetten. Hiervoor aan allen onze dank voor een toch niet te onderschatten inspanning om naast het voorbereiden van een uiteenzetting nog een tekst te redigeren. We vergeten in geen geval de Koninklijke Bibliotheek van België die niet alleen de nodige infrastructuur voor onze Infora ter beschikking stelt, maar reeds jaren de openingsrede verzorgt, evenals de sponsors die het mogelijk maken om deze dag te organiseren.
Rest ons nu nog alleen jullie een aangename lectuur toe te wensen en vergeten jullie vooral niet: Inforum 2010 staat geprogrammeerd op donderdag 29 april 2010. Jullie vinden zeker nog een plaatsje in jullie agenda om deze datum aan te noteren.
Marc VAN DEN BERGH en Guy DELSAUT
Profitez-en ! / Geniet ervan!
Inleiding door Vincent MAES, Voorzitter, Belgische Vereniging voor Documentatie
Les négociations informationnelles : Face à face et/ou électronique
Yves-François LE COADIC, Professeur émérite de science de l’information, Conservatoire National des Arts et Métiers
De gebruiker tevreden stellen bij zijn speurtocht naar informatie raakt de ziel van elke I&D-professional. Om dit te bereiken dient een moeilijke onderhandelingsprocedure doorlopen worden. Het artikel zal stap voor stap nagaan welke informele interacties zich afspelen in de relatie tussen de gebruiker en de documentalist-bibliothecaris en/of het digitale informatiesysteem. De eerste vorm van onderhandelen is een van de meest complexe communicatievormen die zich tussen individuen kan voordoen. Onderzoek naar het gebruik en de gebruikers van informatie heeft ertoe bijgedragen deze onderhandelingsstrategie beter te onderkennen. De tweede vorm kent een sterke ontwikkeling en leidt tot het op punt stellen van nieuwe structuren in dialoog. Beide vormen vereisen opleiding in hoe te onderhandelen en zou best dienen geïntegreerd in de professionele opleiding.
Regards sur la satisfaction des usagers
René PATESSON, Professeur, Université Libre de Bruxelles, Centre de Psychosociologie de l’Opinion (CPSO)
De tevredenheid van de gebruiker zou fungeren als waardemeter voor perceptie en kwaliteit van de gevoerde acties alsook voor het gevoel van welbehagen dat deze ervaart bij zijn contacten met de organisatie. Maar is het allemaal zo simpel als het er uit ziet? De ontwikkeling van de tevredenheidstudies moet in verband worden gebracht met verschillende basis functioneringselementen van de organisatie, ja zelfs met haar bestaansredenen. Deze tevredenheidfactor van de gebruiker moet terug te vinden zijn in haar bedrijfsvoering en wordt als het ware een evaluatiecriterium van haar interne functionering en de gevolgen die hieruit kunnen voortvloeien. De tevredenheidmeting brengt meestal verschillende vragen aan de oppervlakte wat structuur en activiteit betreffen van de te evalueren essentie. De vragenlijst dient bijgevolg rekening te houden met een aanneembare voorstelling naar de geïnterviewde personen toe waarvan de resultaten kunnen worden aanvaard door de organisatie. Deze werkwijze werpt ook methodologische problemen op, in het bijzonder bij het gebruik van vragenlijsten. Er dient ook voldoende aandacht worden geschonken aan de mogelijke reacties van geïnterviewden en hun bekwaamheid. Een laatste voorbeeld als conclusie toont aan dat de tevredenheidmeting van een openbare bibliotheek vragen doet rijzen in verband met de evolutie van het begrip bibliotheek op zich.
Social networking as a business information tool
Arthur WEISS, Managing Partner, Aware
De laatste jaren kwam er een groei in het aantal websites die er pertinent toe bijdragen dat netwerking tussen individuen vereenvoudigt. Alhoewel de meest gekende zoals MySpace en Facebook vooral gebruikt worden door een meer doorsnee Internetgebruiker, bestaan er eveneens sites die eerder zakelijke doelstellingen hebben, deze commerciële netwerking ondersteunen en daarnaast een waaier van zakelijke informatie aanbieden. Denken we bij dit laatste onder meer maar aan het zoeken naar competitive intelligence, het mogelijk gebruik voor head hunting of voor het vinden van expertise. Niettegenstaande potentiële inbreuken op de privacy zijn steeds meer individuen bereid om gedetailleerde informatie over hun profiel op het net te plaatsen wat deze sociale netwerking als business tool in de hand werkt.
Spoetnik: Een online cursus web 2.0 voor bibliotheekmedewerkers
Alice DOEK, Hoofd Informatiediensten, Bibliotheek Universiteit van Amsterdam
Bij de Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam is in 2008 een online cursus in nieuwe webtoepassingen georganiseerd. Bibliotheekmedewerkers hebben op deze manier praktische kennis en ervaring opgedaan met web 2.0, en nagedacht over de toepassing ervan in hun werk. Onder de naam Spoetnik werd de cursus gebaseerd op het bestaande concept 23things. Enkele tientallen medewerkers hebben Spoetnik geheel gevolgd en waren en-thousiast over inhoud en vorm. Mede dankzij deze cursus kunnen diensten gebaseerd op web 2.0 aan de bibliotheek worden opgezet. Drie andere universitaire bibliotheken in Nederland borduren voort op Spoetnik. De lezing gaat in op de succesfactoren.
Apprendre à apprendre : Maîtrise de l’information et apprentissage tout au long de la vie
Abdelaziz ABID, Consultant, Organisation des Nations Unies pour l’Éducation, la Science et la Culture (UNESCO)
Jacques HENRARD, Membre du Comité de publication des Cahiers de la documentation, Association Belge de Documentation (ABD-BVD)
Levenslang vergaart men kennis, maar vooral hoe sneller men zich bekwaamheden, gewoonten en vaardigheden om leerprocessen te beheersen toeeigent, des te vlugger beheerst men de informatie. De aanleg om deze bekwaamheden, gewoonten en vaardigheden aan te wenden, laat ons toe oordeelkundig te beslissen zowel op persoonlijk en familiaal vlak als op welzijns- en gezondheidsgebied en op het vlak van opvoeding, burgerschap en werkgelegenheid. De opleiding tot het beheersen van de informatie is een sleutelcompetentie in de veranderende en concurrentiële leefomgeving van de 21ste eeuw. Zij vormt zowat de sokkel van de kennismaatschappij die de UNESCO promoot op de wereldtop van de informatiemaatschappij.