Bladen voor Documentatie 2008/2 (juni 2008)
Woord vooraf
Onmogelijk om dit nummer van de Bladen voor Documentatie te beginnen zonder het nodige respect te uiten voor Simone Jérôme, jarenlang hoofdredacteur en gedurende decennia BVD-bestuurslid. In het vorig nummer gaf ze aan haar redactietaken te willen doorgeven zonder daarom minder aandacht te besteden aan dit tijdschrift. Onder haar impuls kregen de Bladen een nieuw leven. De tijd dat bepaalde nummers slechts een of twee artikels soms dan nog van eenzelfde auteur, omvatten, is gelukkig voorbij.
Deze nieuwe adem veronderstelt natuurlijk teamwerk. Het publicatiecomité zet de auteurs aan om een artikel in te leveren, checkt de kwaliteit, stelt wijzigingen voor, waakt over de samenhang van elk nummer, vertaalt de abstracten en het woord vooraf e.d.m. Daarnaast zijn er dan nog de vaste rubrieken die dienen ingevuld: de Boekbesprekingen, de Nieuwe publicaties en Een blik op de pers. Ik dank al deze mensen die geregeld meewerken evenals de nieuwe leden die erbij kwamen na de recente bestuursverkiezingen.
Vergeten we zeker de auteurs niet. Zij vormen het fundament van dit tijdschrift dat zonder hen onmogelijk kan verschijnen. Sinds meer dan 60 jaar geven zij ons de gelegenheid hun kennen en kunnen te delen. Ieder van ons geniet op professioneel vlak van specifieke ervaringen waarvan het nuttig kan zijn ze te delen met collega’s. De Bladen voor Documentatie kunnen die rol vervullen. De richtlijnen aan de auteurs worden achterin elk nummer meegegeven en staan vermeld op de BVD-website. Ik nodig u uit ze even door te nemen en waarom ons niet meteen een artikel bezorgen?
In dit nummer dan geven een tiental auteurs hun ervaringen met geïntegreerde beheerssystemen, een attenderingspotentieel, grijze literatuur en brevetten.
Ik wens u een aangename literatuur en hopen dat u uw inzichten verruimd.
Guy DELSAUT
Les SIGB libres en Belgique : État des lieux et analyse
Patrice CHALON, Knowledge Manager, Centre Fédéral d’Expertise des soins de santé (KCE). Webmaster, pmb-bug.be
Pascale MÉLON, Bibliothécaire, Bibliothèque Principale des Communes du Sud-Est de Bruxelles
Alhoewel de eerste open source geïntegreerde bibliotheekbeheersystemen aan het einde van de jaren negentig verschenen, kregen we in België pas feedback van een eerste ervaring in 2004 voor PMB en in 2007 voor Koha. Worden andere open source geïntegreerde bibliotheekbeheersystemen in België gebruikt? Waarom een vrije open source geïntegreerde bibliotheekbeheersysteem kiezen? Er werden eenenvijftig Belgische open source bibliotheekbeheersysteem gebruikende bibliotheken of documentatiecentra geselecteerd. Dankzij het overkoepelen van de uitslagen van twee gebruikers enquêtes krijgen we een eerste overzicht van de situatie van de open source geïnte-greerde bibliotheekbeheersystemen in België. PMB is het meest gebruikte open source bibliotheekbeheersysteem in België. Er bestaat trouwens een gebruikersgroep die opleidingen voorstelt en die zich bezig houdt met het vervolledigen van de Nederlandstalige vertaling. Koha en oBiblio zijn nog maar weinig vertegenwoordigd. In de komende jaren zou het dus interessant zijn de evolutie van de open source geïntegreerde bibliotheekbeheersysteem markt te volgen, maar ook hun positie vergeleken met de commerciële oplossingen.
La veille sanitaire de défense : Méthodologies et logiciels
Marc TANTI, Veilleur documentaire, Institut de médecine tropicale du service de santé des armées
Christian HUPIN, Veilleur sanitaire, Institut de médecine tropicale du service de santé des armées
Parina HASSANALY, Professeur, Institut d’Études Politiques d’Aix-en-Provence
Jean-Paul BOUTIN, Professeur, Hôpital d’instruction des armées du Val de Grâce, Institut de médecine tropicale du service de santé des armées
Eén van de taken van de Franse militaire gezondheidsdienst (Service de santé des armées (SSA)) is de gezondheidsbescherming van het personeel van het leger gedurende buitenlandse opdrachten. In deze optiek heeft het Tropisch medisch instituut van de militaire gezondheidsdienst (Institut de médecine tropicale du service de santé des armées (IMTSSA)) een opdracht van gezondheidsattendering van defensie. Om aan deze opdracht te kunnen voldoen werden haar drie documentaire databanken ter beschikking gesteld. Het up to date houden van deze gegevensbanken, het snel detecteren van nieuwigheden en “het verschijnen van zwakke signalen” vereist een documentaire attendering bestaande uit verscheidene fases: het verzamelen van documenten, analyse en verspreiding. De zeer belangrijke fases, verzamelen en analyseren, worden in dit artikel beschreven. De fase van het verzamelen vereist het beroep doen op specifieke databanken volgens drie modaliteiten: de “pull”, de “push” en RSS. De analyse-ondersteunende software kan de (informatie)bewaker helpen maar zal nooit een deskundige analyse kunnen vervangen. In dit proces is een performante informatica-uitrusting eveneens onmisbaar.
Grey literature on bilingualism in Belgium
Joachim SCHÖPFEL, Head of department E-Publishing and Document Supply, Institute for Scientific and Technical Information (INIST), National Center for Scientific Research (CNRS)
Tweetaligheid, het leren en gebruiken van twee talen is voor veel mensen en in de meeste landen een linguïstische, sociale, educatieve en psychologische werkelijkheid. In het hartje van Europa wordt een land zoals België, bestanden uit twee culturele en taalkundige bevolkingen, met immigratie, wereldhandel en internationale instellingen, in het bijzonder geconfronteerd met deze realiteit. Als reactie op en deel van zijn multiculturele maatschappij heeft België sinds vele jaren een significante interdisciplinaire onderzoeksactiviteit op het vlak van tweetaligheid ontwikkeld. De bijzonderheden van onze studie zijn tweevoudig. Ten eerste is het onderzoek naar tweetaligheid interdisciplinair, op het kruispunt van linguïstiek, sociologie, psychologie en pedagogische wetenschappen. Ten tweede – terwijl de meeste voorgaande studies over het belang van grijze literatuur, citatieanalyses zijn, baseert onze studie zich op zoekresultaten vanuit databanken, catalogi, open archieven en zoekmachines.
Het artikel is opgesteld naar aanleiding van een conferentie gegeven door de auteur in het kader van GL9, Ninth Inernational Conference on Grey Literature: Grey Foundation in Information Landcape, georganiseerd door de Grey Literature Network Service op 10-11 december 2007 te Antwerpen.
Donner du sens aux brevets : Les méthodes de recherche
Fabienne MONFORT-WINDELS, Responsable Information et veille, Sirris
Dit artikel is het vierde in een reeks die verschillende aspecten van brevetten behandelt. Het vorige vindt u in het eerste nummer van dit jaar en de eerste twee in 2007/3. Voor de analyse van octrooi-informatie kunnen kwalitatieve of kwantitatieve methodes worden gehanteerd. De eerste zijn gericht op het vinden van enkele interessante octrooien (documentair opzoeken of deskresearch), terwijl de tweede gebaseerd zijn op een geautomatiseerde informatie- extractie en een eenvoudige statistische verwerking (bibliometrie) of een geavanceerde statistische verwerking (text mining). Data die tot nog toe niet gecodeerd waren, en voor de statistici dus ‘nietszeggend’ waren, krijgen nu wel betekenis dank zij nieuwe onderzoeksmethodes als text mining. Deze technieken steunen op algoritmes die niet onmiddellijk waarneembare verbanden vinden tussen de termen in grote massa’s documenten. Ze kunnen “zwakke signalen” opsporen bij een overvloed aan informatie. De TRIZ techniek daarentegen is een creativiteitsmethode gebaseerd op de analyse van een groot aantal octrooien.
Verslag
Les publics dans nos bibliothèques
Isabelle SOMVILLE-CORNET, Maître-assistante, Haute École de Namur – Baccalauréat en bibliothéconomie et documentation