Bladen voor Documentatie 2014/2 (juni 2014)
Woord vooraf
Sommigen gaan vissen als vrijetijdsbesteding, anderen fietsen of reizen naar het andere eind van de wereld. Ik doe patchwork[i]. Dat is niet echt een kunst, misschien meer een ambacht. Toch ben ik getroffen door het aantal mensen dat zich ermee bezighoudt, en vooral ook door de evolutie van de resultaten, zowel qua kwaliteit als op creatief vlak. De techniek is van Europese oorsprong, maar is verspreid geraakt in de Verenigde Staten, waar ze geëvolueerd is van het zuiver utilitaire naar een vorm van expressie. Sinds 1998 biedt de American Library Association plaats aan de groep van Biblioquilters, waarvan de werken tentoongesteld worden op de conferenties van de organisatie en geveild worden om beurzen te financieren. Ik ben het gewend om tentoonstellingen te bezoeken, en ik denk dat de Belgische productie een zeer respectabel niveau heeft. Toen ik in 2012 de jaarlijkse tentoonstelling van de Belgische Quilters Vereniging bezocht, voelde ik me erg aangesproken door Histoire de bulles van Marie-Rose Bruyneel, het werk dat op de cover stond van ons tijdschrift in maart. De quilt[ii] verwees duidelijk naar de financiële zeepbel, maar verbeeldde voor mij ook de ongecontroleerde aanwas van informatie, het opzwellen van kleine zeepbelletjes die steeds dikker worden en dan uit elkaar spatten zonder wezenlijke sporen na te laten en het werk van de documentalist bijzonder bemoeilijken.
Toen kwam ik op het, misschien een beetje gekke idee om het redactiecomité voor te stellen de covers van 2014 te illustreren met foto’s van verschillende quilts die verband houden met ons beroep.
Op die manier werden naast Histoires de bulles, ook Bla-bla van Rita Bos, Laser quilt van Duffy Indeherberg en Post-it van Monique Gilbert uit een aantal quilts gekozen.
Bla-bla is klassiek van vormgeving en bestaat uit zeer geordende geometrische elementen gemaakt van stukjes stof bedrukt met tekst. Doet dat niet denken aan de droom van Otlet en Lafontaine? Laser quilt refereert uiteraard naar de technische kant van informatie- en communicatietechnologie. En symboliseert Post-it, met zijn kleine vierkantjes waarop tekeningen staan die ergens ook summiere berichten zijn, misschien web 2.0?
Misschien ziet u in deze afbeeldingen niet meer dan wat ze in wezen zijn: kleine stukjes stof in alle kleuren. Of misschien vindt uw verbeelding, geprikkeld door nieuwsgierigheid, een andere betekenis dan wat ik erin zie? Hoe het ook zij, we hopen dat ons doel bereikt is als u met de glimlach kijkt naar deze korte onderbreking van onze anders zeer serieuze coverfoto’s. Enjoy…
Simone Jérôme
[i] Definitie: Patchwork. In: Wikipedia [online], 18 april 2014 (geraadpleegd op 18 mei 2014), <http://nl.wikipedia.org/wiki/Patchwork>.
[ii] Een quilt is een stuk textiel dat normaal bestaat uit drie lagen, waarvan de bovenste uit één stuk stof kan bestaan, maar meestal samengesteld is uit kleinere stukjes. De drie delen, met een gewatteerde tussenlaag en een stoffen achterkant, worden samengenaaid door de techniek van quilting waarbij de steken de drie lagen doorkruisen en siermotieven vormen.
Informatie overload en het risico op burn-out
Luc SWINNEN, Stressdokter
Informatie overlast is een moderne kwaal. Sommige mensen zijn er zelfs verslaafd aan. Cyberverslaving noemen we dat. Maar onze hersenen zijn er niet op voorbereid en daarom kunnen we allerlei kwalen en klachten ontwikkelen. In dit artikel beschrijven we die klachten en de manier waarop ze ontstaan. Want onze hersenen kunnen al die informatie niet aan. In onze hersenstam ligt een gedeelte dat enorme stress kan opwekken. Dit deel schiet in actie bij elke bedreiging. Dan vuurt het adrenaline en cortisone af. Informatie waar nog geen gepast gevolg aan werd gegeven wordt ook als een bedreiging gezien. Daarom moeten we steeds goed uitkijken en de berg aan informatie tot een minimum beperken. We moeten echt niet alles weten. Na een grondige selectie zorgen we er best voor dat alles netjes geklasseerd is en dat we weten of er een actie dient te volgen. Want dan krijgen we een fris voorhoofd, ontspannen hersenen en zo kunnen we een burn-out vermijden. In het artikel gaan we even in op het Rashomon en het Zeigarnik effect.
L’utilisation de DOCUPOLE et les défis de son passage en MOOC
Sébastien BLONDEEL, Assistant, Université Libre de Bruxelles – Archives & Bibliothèques
DOCUPOLE, is een online introductie tot het opzoeken van informatie. Deze cursus is voornamelijk gericht op studenten hoger onderwijs en werd in 2007 ontwikkeld door een groep bibliothecarissen van de Pôle Universitaire Européen de Bruxelles Wallonie. Het instrument wordt vooral gebruikt bij het maken van werkjes in het kader van vakken, maar het gebruik ervan gaat in dalende lijn. De analyse van de online tests die geïntegreerd zijn in de cursus toont trouwens een verandering aan in de zoekvaardigheden van de doelgroep. Aangezien een Europese instelling van Open Education bovendien suggereerde om van DOCUPOLE een MOOC (Massive Online Open Course) te maken, plaatst deze vaststelling de ontwikkelaars van de cursus voor grote uitdagingen: de inhoud moet actueler en interactiever worden, terwijl de pedagogische aanpak opener moet worden om de zaakvaardigheden aan te scherpen van de “Google-generatie”, die vandaag in de meerderheid is bij het publiek van het universitair onderwijs.
Réseaux sociaux numériques : Quels enjeux pour les bibliothèques ?
Kouassi Sylvestre KOUAKOU, Enseignant, Institut pour la Promotion des Arts Conservatoires ; Doctorant en Information et Communication sous la direction de Françoise D’Hautcourt (Chargée de cours et Directrice du Centre des Technologies au service de l’Enseignement)
Dit artikel heeft vooral tot doel om het belang en de implicaties te duiden van de aanwezigheid van bibliotheken op digitale sociale media. We geven aan dat dit krachtige platformen zijn, waarlangs de bibliotheek haar publiek kan uitbreiden en bepaalde collecties in de verf kan zetten en een grotere zichtbaarheid geven. Bovendien kunnen bibliotheken zo in deze “volledig digitale” wereld een bestaan krijgen en hun imago verbeteren door zich een “digitale existentie” uit te bouwen. Anderzijds houdt de betrokkenheid van bibliotheken bij sociale media ondanks alle voordelen ook bepaalde risico’s in, bijvoorbeeld door aanwezig te zijn op platforms die toebehoren aan privé- of commerciële bedrijven. Desondanks is het aan te raden dat de bibliotheek niet bezwijkt door deze enkele risico’s, maar overvloedig en voorzichtig alle kansen en mogelijkheden benut die digitale sociale media bieden.
Bibliothécaire ou documentaliste ? Professionnel(le) de l’I&D !!
Guy DELSAUT, Administrateur, Association belge de Documentation (ABD-BVD)
Avec la participation du Conseil d’administration de l’ABD-BVD
Bibliothecaris of documentalist? I&D-professional!!
Guy DELSAUT, Bestuurder, Belgische Vereniging voor Documentatie (ABD-BVD)
Met de medewerking van de Raad van Bestuur van de ABD-BVD
Vertaald door Dominique VANPÉE, Bestuurder, Belgische Vereniging voor Documentatie (ABD-BVD)
Met de evolutie van technologieën zijn de beroepen van bibliothecarissen en documentalisten veranderd en erg divers geworden, waarbij er steeds meer ruimte kwam voor het beroep van informatie- en documentatieprofessional. Dit artikel probeert deze hele diversiteit te duiden. Die diversiteit maakt ook de rijkdom van ons beroep uit, of het nu gaat over functietitels, over plaatsen het uitgeoefend wordt, het publiek waar de professional zich tot wendt, de taken die hij vervult of over de talrijke noodzakelijke competenties. Opperbest een functie die in de eerste plaats een dienst verleent aan een publiek, in een maatschappij waarin informatie alom tegenwoordig is. De wereld evolueert, ons beroep ook…
Verslag
De “Médiathèque” à “Point culture” : Explication d’une évolution
François-Xavier VAN CAULAERT, Bibliothécaire, Réseau des bibliothèques et des ludothèques de Watermael-Boitsfort