Bladen voor Documentatie 2019/3 (september 2019)
Woord vooraf
Beste lezers van de Bladen, we zijn blij u dit enorm dikke nummer 2019/3 te kunnen aanbieden! Om te beginnen een boeiend dossier: Het documenteren van schouwspel: een vluchtige kunst; onder leiding van Dominique Dewind. Zeven artikelen waarin ons verschillende professionele benaderingen “van de gearchiveerde momentopnamen van de levende kunsten” worden toegelicht! Dit dossier is een vervolg op een Doc’Moment-conferentie die we in november 2018 in de KBR hebben gehouden. Daarna volgt het verslag van een van onze andere memorabele conferenties, ook uit de Doc’Moments-cyclus: Fake news: geruchten en geruis op het internet. Vervolgens presenteren twee sprekers van Inforum 2019 ons hun briljante bijdragen, in de vorm van een artikel: Samuel Piret, Het elCurator-platform, ervaringen van de FARES-bibliotheek vzw, en Marc Borry, Personen overtuigen om kennis te delen binnen een organisatie. We eindigen dit nummer met twee vaste rubrieken, Een blik op de pers en Nieuwe publicaties. Veel leesplezier!
In het seizoen 2019-2020 pakken we de Doc’Moments-cyclus weer op; raadpleeg de agenda op onze website. We herinneren er alvast aan dat het Atelier van de sponsors van Inforum 2019 is gepland voor 8 oktober. Beste confraters bij de ABD-BVD, u hebt een link gekregen naar een vragenlijst op Inforum die online kan worden ingevuld; hiermee kan onze vereniging ons congres voor 2020 nog beter voorbereiden. Ik wens u allen een fijne start voor het najaar!
Alain REISENFELD
DOSSIER : HET DOCUMENTEREN VAN HET SCHOUWSPEL: EEN VLUCHTIGE KUNST
Traces et mémoires des pratiques théâtrales et dramaturgiques. Travail de documentation au sein de La Bellone – Maison du Spectacle
Françoise LAMOUREUX, documentaliste à La Bellone
Voorstelling van het project van La Bellone, een plaats voor onderzoek en reflectie op het gebied van podiumkunsten. Met andere woorden, een instrument voor dramaturgie dat bestemd is voor de gemeenschap van de sector podiumkunsten. Dit is een voorstelling van de collecties en diensten die aangeboden worden door het documentatiecentrum om dit project te ondersteunen door documenten en sporen te bewaren die verband houden met het onderzoek en de studie van toneelpraktijken en dramaturgie.
Digitaal documenteren
Tom RUETTE, Kunstenpunt
Documenteren is een complex aspect dat deel kan uitmaken van elk artistieke project, en dat door de digitalisering in transitie is. Door die (digitale) complexiteit is het soms niet eenvoudig om precies te vatten wat documenteren inhoudt. In deze tekst wordt de invulling over wat documenteren is van Toni Sant gebruikt om de impact van digitalisering op documenteren na te gaan. Daarbij vermijden we de technische discussies over langdurige opslag, digitalisering van analoog materiaal, bestandsformaten, etc. In plaats daarvan kijken we naar de meer conceptuele dynamieken die spelen door de digitalisering.
In de eerste sectie beschrijven we de twee betekenissen die Toni Sant toekent aan ‘documenteren’. In de tweede sectie kruisen we beide betekenissen met de impact die digitalisering erop had. De laatste sectie schetst hoe de selectiefase van documenteren eruit kan zien in een wereld waar digitale technologie een dienende rol inneemt.
YouDoc.be: oriëntatie en inspiratie voor kunstenaars bij het documenteren van podiumkunstenpraktijken
Staf VOS, CEMPER (Centrum voor Muziek- en Podiumerfgoed, Mechelen)
Het Firmament, het expertisecentrum voor het erfgoed van de podiumkunsten in Vlaanderen, beheert zelf geen collecties maar ondersteunt de omgang met podiumkunstenerfgoed bij professionals en amateurs in zowel het kunstenveld als het erfgoedveld. Staf Vos, medewerker onderzoek, presenteert de grote lijnen van deze werking. Daarnaast zet hij de schijnwerpers op enkele bijzondere projecten. Recent werd youdoc.be gelanceerd, een platform-in-opbouw met advies en voorbeelden over het documenteren van de podiumkunstenpraktijk.
TRACKS: Toolbox en richtlijnen voor archief- en collectiezorg in de kunstensector
Bart MAGNUS, PACKED
TRACKS (Toolbox & Richtlijnen voor Archief- & Collectiezorg in de Kunstensector) kwam er op initiatief van de Vlaamse overheid om de kunstensector te informeren en te begeleiden bij de zorg voor hun archief en collecties. Als samenwerkingsverband tussen verschillende partners met uiteenlopende expertise resulteert TRACKS zowel in een informatieve website (www.projecttracks.be) als in een afgestemde dienstverlening voor de sector.
De l’identification à l’ouverture : la préservation digitale des archives audiovisuelles de la Monnaie
Sybille WALLEMACQ, Collaboratrice préservation numérique, La Monnaie
Na het bij elkaar brengen van alle audiovisuele dragers van interne opera-captaties in de Munt en het verwerven van externe captaties en documentaires, investeert de Munt sinds 2016 in een project voor het toegankelijk maken van zijn audiovisueel archief. In een eerste fase werden alle audiovisuele dragers gedigitaliseerd en zijn deze reeds intern toegankelijk via een Media Asset Management Systeem.
De volgende stap is een zo groot mogelijk deel hiervan extern toegankelijk te maken via de ontwikkeling van een nieuw Archief – en Collectiebeheerssysteem voor de Munt.
Archiver le théâtre ou comment garder les traces d’un art éphémère
Dominique DEWIND en Vincent RADERMECKER, Archives et Musée de la Littérature
De AML (Archives & Musée de la littérature) hebben tot doel de archieven te bewaren over literatuur en drama, en bij uitbreiding ook die m.b.t. het podium. Tegenover de moeilijkheid om een objectief beeld te geven van een opvoering uit het verleden, o.m. omdat het theater een levende kunstvorm is die de gedeelde aanwezigheid van acteurs en publiek veronderstelt, probeert de afdeling theater een veelheid aan sporen samen te brengen: diverse archieven, foto’s, opnames, maquettes, getuigenissen, feitelijke informatie…
L’ultime archive ? Le filmage de la scène ?
André DERIDDER, BCET – UCLouvain
Van alle verschillende – vaak zeer fragmentarische – archieven die het mogelijk maken het geheugen van de levende voorstellingen (opnieuw) vorm te geven, lijken de audiovisuele op het eerste gezicht het meest volledig te zijn. Wanneer een audiovisueel archief is gemaakt om zelf een voorstelling te vormen, op een klein of groot scherm, komt de opnametijd immers exact overeen met die van de originele voorstelling op het toneel. Maar hoe ultiem dit archief ook mag lijken, we moeten rekening houden met de redenen waarom het is gemaakt. Om te voorkomen dat het voorwerp wordt verward met zijn beelden – deze ‘blokken van bewegingen/duur’, zoals de filosoof Gilles Deleuze ze noemde – moet bij de exploitatie van deze archieven rekening worden gehouden met de aard en specifieke kenmerken ervan.
La plateforme elCurator : expérience de la bibliothèque du FARES asbl
Samuel PIRET, Cyberdocumentaliste au FARES asbl
Sinds 2015 gebruikt Fonds des Affections Respiratoires (FARES) vzw het elCurator-platform om inhoud te delen over de onderwerpen die te maken hebben met roken, tuberculose, astma en COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease of chronisch obstructieve longziekte). De keuze voor deze tool komt voort uit de wens om intern informatie te delen en om een oplossing te vinden voor het op dat moment slecht functionerende het discussieforum. Na vier jaar is de balans eerder positief alhoewel het samenwerkingsaspect beter zou kunnen. Aan de andere kant is de specifieke ontwikkeling van de RSS-feed “tabak” voor het publiek een origineel aspect van de inventaris van tabaksspecialisten.
Convaincre les individus de partager leurs connaissances dans une organisation : du dilemme du prisonnier au test de survie de la NASA
Marc BORRY, Conseiller Knowledge Management aan de Federale Politie
Op basis van enkele voorbeelden uit de speltheorie (dilemma van de gevangene, ultimatumspel en dictatorspel) is het mogelijk om de kenmerken van het menselijk gedrag in termen van kennisdeling of informatiebehoud te belichten. Het doel van dit artikel is om te laten zien hoe de “NASA Survival Test” een nuttig instrument is om het bewustzijn van deze aspecten te verhogen onder de leden van het team of de gemeenschap en hen te overtuigen van de waarde van de gezamenlijke aanpak om een gemeenschappelijk doel te bereiken. Deze aanpak wordt regelmatig gebruikt door de Federale Politie bij de oprichting en ontwikkeling van praktijkgemeenschappen.
Compte-Rendu
Fake news : Rumeurs et bruissements sur Internet
Alain REISENFELD, Bestuurder ABD-BVD